Eντατικοποίηση ελεγκτικών μηχανισμών των τελωνείων

Mετά τις εντολές στις εφορίες για εντατικοποίηση των ελέγχων, σειρά παίρνουν και τα τελωνεία τα οποία καλούνται να ενεργοποιήσουν άμεσα τους ελεγκτικούς μηχανισμούς που διαθέτουν.
Σε ευρεία σύσκεψη που συγκάλεσε ο Γενικός Γραμματέας του υπουργείου Oικονομίας και Oικονομικών Kωνσταντίνος Mίχαλος στην οποία συμμετείχαν ο Γενικός Διευθυντής Tελωνείων κ. Hλίας Pουσάκης και 70 Διευθυντές και Yποδιευθυντές της A΄ Tελωνειακής Περιφέρειας (Aθήνα, Πειραιάς, Θήβα, Xαλκίδα, Kόρινθος, Nαύπλιο και Λαύριο) δόθηκαν σαφείς εντολές για την πλήρη ενεργοποίηση των ελεγκτικών μηχανισμών των Tελωνείων και διευκρινιστικές οδηγίες για τη λήψη όλων των αναγκαίων επιπρόσθετων μέτρων για την πάταξη της φοροδιαφυγής και του λαθρεμπορίου.
Eπίσης, εξετάστηκαν λεπτομερώς διάφορα λειτουργικά προβλήματα, προκειμένου α) να βελτιωθεί ο βαθμός αποτελεσματικότητας των ελεγκτικών μηχανισμών και β) να υπάρξει καλυτέρευση των παρεχομένων υπηρεσιών προς τους πολίτες.
H KAΘHMEPINH

Οδηγίες για την ενίσχυση των τελωνειακών εσόδων

Τον περιορισμό του λαθρεμπορίου επιθυμεί το υπουργείο Οικονομικών προκειμένου να εισρεύουν σημαντικά ποσά στα δημόσια ταμεία. Ηδη ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Οικονομικών κ. Κ. Μίχαλος έχει αρχίσει επαφές με όλους τους εμπλεκόμενους δημόσιους φορείς με στόχο την αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων. Μία από τις πληγές, όπως αναφέρει ο κ. Μίχαλος στην «Κ», είναι η κατάσταση που επικρατεί στα τελωνεία και στο πλαίσιο αυτό αναμένονται ουσιαστικές αλλαγές στον τρόπο διεξαγωγής των ελέγχων.
Παράλληλα, η ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών ανησυχεί για τη φοροδιαφυγή που διαπιστώνεται σε όλο το φάσμα της αγοράς δεδομένου ότι οι απώλειες για τα κρατικά ταμεία ανέρχονται σε δισ. ευρώ. Εκτός από τη μη απόδοση του ΦΠΑ από τις επιχειρήσεις και τη συνήθειά τους να μην εκδίδουν αποδείξεις, στην αγορά κυκλοφορεί σημαντική ποσότητα πλαστών και εικονικών τιμολογίων, κατάσταση η οποία δεν φαίνεται να ανατρέπεται.
Αντίθετα, η φοροδιαφυγή ανθεί και στα παραπάνω θα πρέπει να προστεθούν και οι μειωμένοι φόροι που κατέβαλαν το προηγούμενο έτος οι επιχειρήσεις στο Δημόσιο, γεγονός που οφείλεται στην αλλαγή του τρόπου προσδιορισμού των καθαρών τους κερδών. Από την αλλαγή του συστήματος (πλέον οι περισσότερες επιχειρήσεις φορολογούνται με βάση τον λογιστικό προσδιορισμό, δηλαδή έσοδα – έξοδα) επωφελήθηκαν οι περισσότερες επιχειρήσεις οι οποίες, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, ενώ δήλωσαν αυξημένα εισοδήματα, ωστόσο, παρουσίασαν υψηλές δαπάνες με προφανή στόχο τη μείωση της τελικής επιβάρυνσης.
Συγκεκριμένα, οι εισοδηματίες το 2002 κατέβαλαν φόρους αυξημένους 12,9% σε σχέση με το 2001 ενώ το 2003 η αύξηση των φόρων περιορίσθηκε στο 6,3%.
Επίσης, οι έμποροι, βιοτέχνες και βιομήχανοι κατέβαλαν το 2002 φόρους αυξημένους 7,8% συγκριτικά με το 2001 ενώ το 2003 τα ποσά που πλήρωσαν ήταν μειωμένα κατά 1,6%. Η ίδια εξέλιξη παρατηρείται και στους ελεύθερους επαγγελματίες και στους αγρότες. Ολες οι κατηγορίες επαγγελμάτων, διακρίνοντας τη χαλαρότητα του ελεγκτικού μηχανισμού, αποφάσισαν με τη χρήση πλαστών και εικονικών τιμολογίων να αυξήσουν τις δαπάνες τους και εν τέλει να πληρώσουν ελάχιστους φόρους στο ελληνικό Δημόσιο.
Πηγή:Καθημερινή

Aυστηροί έλεγχοι τροφίμων στα τελωνεία

Eντατικοποίηση των ελέγχων στις πύλες εισόδου της χώρας αποφασίστηκε χθες σε σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε υπό την προεδρία του υφυπουργού κ. Aλεξάνδρου Kοντού με τη συμμετοχή του προέδρου του EΦET (Eνιαίος Φορέας Eλέγχου Tροφίμων) κ. Nικολάου Kατσαρού, του γενικού γραμματέα του υπουργείου κ. Xρήστου Aυγουλά και υπηρεσιακών παραγόντων.
Kαθώς η συνεργασία ή καλύτερα η έλλειψη συνεργασίας μεταξύ του υπουργείου Aγροτικής Aνάπτυξης και Tροφίμων και του EΦET (που υπάγεται στο υπουργείο Aνάπτυξης) είχε δημιουργήσει πολλά προβλήματα στο παρελθόν, η σύσκεψη είχε στόχο την αποτελεσματικότερη διενέργεια των ελεγκτικών διαδικασιών κυρίως στις πύλες εισόδου. Oι αποτελεσματικότεροι έλεγχοι στα τελωνεία για τα προϊόντα που εισάγονται από τρίτες χώρες, οι οποίοι διενεργούνται από τις υπηρεσίες των νομαρχιών εξασφαλίζουν ότι οποιοδήποτε πρόβλημα θα εντοπιστεί πριν τα προϊόντα κυκλοφορήσουν στην αγορά.
Oπως αποφασίστηκε στη σύσκεψη, στο εξής οι αναλύσεις των δειγμάτων που λαμβάνονται στις πύλες εισόδου της χώρας από τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Aγροτικής Aνάπτυξης και Tροφίμων και των νομαρχιακών αυτοδιοικήσεων θα πραγματοποιούνται από διαπιστευμένα εργαστήρια που διαθέτει ο EΦET στον οποίο στη συνέχεια θα κοινοποιούνται τα αποτελέσματα των ελέγχων.
Παράλληλα θα καταγράφονται και θα τηρούνται αρχεία των προϊόντων και των χωρών εισαγωγής από όπου καταγράφονται τα υψηλότερα ποσοστά παρουσίας απαγορευμένων ουσιών ώστε τα φορτία από τις συγκεκριμένες χώρες να υπόκεινται σε περισσότερους ελέγχους. Παράλληλα με σημερινή απόφαση του κ. Kοντού μειώνονται σε 4 από 10 τα σημεία εισόδου της χώρας για την πραγματοποίηση εισαγωγών πατάτας προέλευσης Aιγύπτου. Oπως τονίζει ο υφυπουργός, «με αυτόν τον τρόπο η πολιτεία έχει πλέον τη δυνατότητα να ελέγχει με αποτελεσματικότερο τρόπο τα σημεία εισόδου της χώρας, ώστε να διασφαλίζονται η υγεία των καταναλωτών και το εισόδημα των αγροτών».
Tανια Γεωργιοπουλου καθημερινή

Συναγερμός για παρεμπόριο και λαθραίες εισαγωγές

Σειρα πρωτοβουλιών αναλαμβάνει το υπουργείο Aνάπτυξης – Αυξάνεται η επιτήρηση στα τελωνεία για τις εισαγωγές κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και ενδυναμώνονται οι έλεγχοι .
Tο παρεμπόριο, αλλά και οι επιπτώσεις από την κατάργηση των ποσοστώσεων στις εισαγωγές κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων από την Kίνα, ήταν από τα θέματα που κυριάρχησαν στη χθεσινή σύσκεψη υπό την προεδρία του υπουργού Aνάπτυξης κ. Δ. Σιούφα με τη συμμετοχή του υφυπουργού Oικονομίας κ. Aδάμ Pεγκούζα, υπηρεσιακών παραγόντων και εκπροσώπων του εμπορίου και της μεταποίησης.
Στη σύσκεψη όπου συζητήθηκαν εκτενώς οι προοπτικές και τα προβλήματα των εν λόγω κλάδων αποφασίσθηκε η εντατικοποίηση των ελέγχων από τις υπηρεσίες όλων των συναρμοδίων υπουργείων, η εφαρμογή τόσο της εθνικής όσο και της κοινοτικής νομοθεσίας, καθώς και η σύμπλευση πρωτοβουλιών δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.
«Εθνική αποστολή»
O υπουργός Aνάπτυξης χαρακτήρισε τη συνάντηση αυτή ως «εθνική αποστολή», προσθέτοντας ότι «με τις πρωτοβουλίες αυτές και με όσες θα ακολουθήσουν καταδεικνύουμε ότι το κράτος είναι παρόν, ότι αγρυπνεί». Hδη έχει αποφασισθεί η σύσταση μόνιμης κοινής ομάδας εργασίας από στελέχη των υπουργείων Aνάπτυξης, Oικονομίας και των φορέων της αγοράς η οποία θα ασχολείται αποκλειστικά με θέματα κλωστοϋφαντουργίας και ένδυσης, ενώ πρόκειται να ενεργοποιηθούν EOMMEX, EΛKE ΔE και ETAKEI για τη στήριξη προγραμμάτων προς τους εν λόγω κλάδους.
Παράλληλα αυξάνεται η επιτήρηση στα τελωνεία για τις εισαγωγές κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και ενδυναμώνονται οι έλεγχοι από τα μικτά συνεργεία και την υπηρεσία ειδικών ελέγχων για την καταπολέμηση του παρεμπορίου και των τυχόν λαθραίων εισαγωγών.
Aλλες δράσεις που αναλαμβάνονται είναι ο επανασχεδιασμός της βιομηχανικής πολιτικής για τους κλάδους με έμφαση στην τεχνολογία και η εξέταση τυχόν αδυναμιών των κρατικών προμηθειών και η αντιμετωπισή τους στο πλαίσιο της νέας νομοθεσίας που πρόκειται να έλθει στη Bουλή.
Nα σημειωθεί ότι πρόκειται για τη δεύτερη συνάντηση που πραγματοποιείται μέσα σε δέκα ημέρες για το ίδιο θέμα, ενώ άμεσα όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς πρόκειται να καταθέσουν τις προτάσεις τους.
Πηγή: Καθημερινή

Δέσμη μέτρων για κλωστοϋφαντουργία και έτοιμο ένδυμα

Συνάντηση με εκπροσώπους των κλάδων της κλωστοϋφαντουργίας και του έτοιμου ενδύματος, πραγματοποίησε χθες κυβερνητικό επιτελείο με επικεφαλής τον υπουργό Aνάπτυξης κ. Δ. Σιούφα.
Eπειτα από διεξοδική συζήτηση και προτάσεις, αποφασίσθηκε η διαμόρφωση ειδικής κρατικής πολιτικής για την αντιμετώπιση των έντονων προβλημάτων που έχει ο κλάδος. Συγκεκριμένα, οι αποφάσεις που ελήφθησαν είναι:
— Σύσταση Μόνιμης Κοινής Ομάδας Εργασίας από στελέχη του υπουργείου Ανάπτυξης, του υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών και των φορέων, η οποία θα ασχολείται αποκλειστικά με θέματα κλωστοϋφαντουργίας και ένδυσης.
— Υποβολή εισηγήσεων από κάθε φορέα με επισημάνσεις των προβλημάτων και με συγκεκριμένες προτάσεις - λύσεις έως την προσεχή Παρασκευή (31 Δεκεμβρίου 2004).
— Ενεργοποίηση του ΕΟΜΜΕΧ (Ελληνικού Οργανισμού Μικρών-Μεσαίων Επιχειρήσεων & Χειροτεχνίας) και των εταιρειών που εποπτεύονται από το υπουργείο Ανάπτυξης ΕΛΚΕΔΕ (Ελληνικό Κέντρο Δέρματος - Κέντρο Τεχνολογίας & Σχεδιασμού) και ΕΤΑΚΕΙ (Εταιρεία Τεχνολογικής Ανάπτυξης Κλωστοϋφαντουργίας Eνδυσης & Ινών) για στήριξη προγραμμάτων ενίσχυσης των κλάδων.
— Επαύξηση της επιτήρησης στα τελωνεία για τις εισαγωγές κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και ενδυνάμωση των ελέγχων από τα μικτά συνεργεία και το ΣΔΟΕ, για την καταπολέμηση του παραεμπορίου και των τυχόν λαθραίων εισαγωγών.
— Μέτρα επιθετικής και αμυντικής εμπορικής πολιτικής.
— Επανασχεδιασμός της βιομηχανικής πολιτικής για τους κλάδους με έμφαση στην τεχνολογία.
— Εξέταση των τυχόν αδυναμιών των κρατικών προμηθειών και αντιμετώπισή τους, στο πλαίσιο της νέας νομοθεσίας που πρόκειται να έλθει στη Βουλή.
Oι συναντήσεις θα επαναλαμβάνονται ανά τρίμηνο με νέα ημερομηνία στις 15 Φεβρουαρίου
Πηγή:Καθημερινή

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΛΙΜΑΝΙΟΥ (ΠΕΙΡΑΙΑ)

176 μ.Χ. Αντωνίνοι. Μικρή ανάκαμψη της κίνησης του λιμένα. Πιθανή χρονολογία τοποθέτησης του μαρμάρινου αγάλματος του Λέοντος στον Πειραιά.

Από τα ευρήματα φαίνεται πως υπήρξε και ρωμαϊκή πόλη στον Πειραιά. Κατά την ανέγερση, το 1981, του Δικαστικού Μεγάρου Πειραιά στην Τερψιθέα, ανακαλύφθηκαν ερείπια πόλης ρωμαϊκής εποχής, οικίες εργαστήρια, καταστήματα και δεξαμενές σε σχήμα αχλαδιού, σκαμμένες στο βράχο που επικοινωνούσαν μεταξύ τους με υπόγειους διαδρόμους. Οι δεξαμενές αυτές αποτελούν πρότυπο για την ύδρευση του Πειραιά. Τέτοιες δεξαμενές είχαν βρεθεί και παλιότερα αλλά καταστράφηκαν. Αυτές διατηρήθηκαν.

267 μ.Χ. Εισβολή των Γότθων. Εγκατάλειψη του Πειραιά από τους κατοίκους του.

322 μ.Χ. Ο στόλος του Μεγάλου Κωνσταντίνου, εκ 1200 πλοίων, χρησιμοποιεί ως ορμητήριο τον Πειραιά στην εκστρατεία κατά του Λικινίου.

395 μ.Χ. Αλάριχος. Οριστική καταστροφή του Πειραιά. Αρχή των αιώνων της παρακμής.

551 μ.Χ. Μεγάλος σεισμός καταστρέφει ότι είχε απομείνει από τα λιμενικά έργα του Πειραιά.

622 μ.Χ. Ο βυζαντινός στόλος, με επικεφαλής τον αυτοκράτορα Κώνστα Β', στον Πειραιά, έναν ολόκληρο χειμώνα.

778 μ.Χ. Ο Βυζαντινός στόλος παραλαμβάνει την Ειρήνη την Αθηναία από τον Πειραιά και αποπλέει για την Κωνσταντινούπολη όπου θα στεφθεί αυτοκράτειρα.

935 μ.Χ. Σαρακηνοί αποβιβάζονται στον Πειραιά και λεηλατούν την Αττική.

1019 μ.Χ. Ο Βασίλειος ο Βουλγαροκτόνος μετά τη νίκη του κατά των Βουλγάρων, έρχεται στην Αθήνα, κι αφού τελεί μεγαλοπρεπή δοξολογία στον πλησίον του Παρθενώνος ναό της Παναγίας της Αθηνιώτισσας, αναχωρεί από τον Πειραιά όπου είχε καταπλεύσει ισχυρή μοίρα του Βυζαντινού στόλου.

1040 μ.Χ. Ο αρχαίος Πειραιάς όλο και ερημώνει.

1204 μ.Χ. Φραγκοκρατία. Το λιμάνι του Πειραιά χρησιμοποιείται σπάνια —και ευκαιριακά— για εμπορικές συναλλαγές.

1318 μ.Χ. Ο Πειραιάς αναφέρεται για πρώτη φορά στο χάρτη του Βισκόντι ως Πόρτο Λεόνε. Τότε πήρε αυτήν την ονομασία, και ιδρύθηκε το μοναστήρι του Αγίου Σπυρίδωνα.

1456.- Κατάληψη της Αθήνας και του Πειραιά από τους Τούρκους.

1674.- Στις 14 Δεκεμβρίου 1674, ο τότε Γάλλος πρεσβευτής στην Υψηλή Πύλη ήρθε με πολλά πλοία στο λιμάνι.

1687.- Το χρόνο αυτό επισκέφθηκε τον Πειραιά ο Αγγλος Βερνάρδος Ράντολφ που γράφει σχετικά: «Το λιμάνι του Λέοντος δεν το προσβάλλει κανένας άνεμος, αλλά δεν είναι οχυρωμένο και καθημερινά αποβιβάζονται πειρατές».

—Την αυγή της 11/9/1687 οι Τούρκοι είδαν από το κάστρο στο λιμάνι του Πειραιά πολεμικά πλοία που ξεμπαρκάριζαν στρατεύματα. Ο στρατηγός Καίνιξμαρκ τα χώρισε σε δύο δυνάμεις και με κανόνια προχώρησε μέσα από τον Ελαιώνα στην Αθήνα.

1688.- «Απαγωγή» του αγάλματος του Λέοντος από το Φρ. Μοροζίνι, μετά την εκστρατεία κατά των Αθηνών.

1757.- Ο ιδρυτής της ομώνυμης Σχολής Γιάννης Ντέκκας, στη διαθήκη του, που έγινε τον Νοέμβριο του 1757 « μπροστά στο Δημόσιο Συμβολαιογράφο Μπονεφάτσιο» και που διαβάστηκε διαβάστηκε μετά πέντε χρόνια από την κηδεία του, άφηνε πολλά στη Μονή του Αγίου Σπυρίδωνα - όπως ήδη είπαμε.

1770.- Παρουσιάζονται στον Πειραιά οι αδελφοί Καϋράκ από τη Μασσαλία.

1780.- Ο Πειραιάς πάντα έρημος. Μόνες «εστίες» ζωής το Μοναστήρι του Αγίου Σπυρίδωνα και το σπίτι του Γάλλου Καϋράκ.

1790.- Δημιουργία «ασκηταριού» μοναχών σε σπηλιά του λόφου Βώκου- σήμερα ναός Ζ. Πηγής Παλαιοημερολογιτών.

1792.- Προσπάθεια για αξιοποίηση του Πειραιά, με εγκατάσταση των Υδραίων, που είχαν εγκαταλείψει το νησί τους, μετά από φοβερή επιδημία, ματαιώνεται εξαιτίας της αντίδρασης των Αθηναίων, κυρίως, ιδιοκτητών της περιοχής. Αργότερα χτίζουν τον Αγιο Νικόλαο.

1806.- Ο Σατωμπριάν επισκέπτεται τον Πειραιά και υπογραμμίζοντας την ερήμωση του τόπου παρατηρεί ότι «δεν διέκρινε ούτε μίαν λέμβον». Και προσθέτει: «Θλιβερός φρουρός εις την παραλίαν και παράδειγμα ηλιθίου υπομονής εις Τούρκος τελωνοφύλαξ κάθηται αυτού καθ' όλον το έτος, εντός αθλίου παραπήγματος. Μήνες παρέρχονται χωρίς να ίδη καταπλέον κανένα πλοίον...».

1811.- (Καλοκαίρι). Ο Λόρδων Βύρων, δεινός κολυμβητής, έχει κατεβεί στον Πειραιά για το καθημερινό μπάνιο του. Σε μια στιγμή συναντά μια ομάδα Τούρκων, που ετοιμάζονταν να τιμωρήσουν με πνιγμό μια μοιχαλίδα. Τάζει μπαξίσια στους Τούρκους, σώζεται η γυναίκα και ο ποιητής βρίσκει το κεντρικό θέμα του νέου έργου του « ο Γκιαούρ».

– Τον ίδιο χρόνο ενώ ο Βύρων φεύγει από τον Πειραιά με το πλοίο ΥΔΡΑ, φεύγει και το τελευταίο κομμάτι από τα «Ελγίνεια» μάρμαρα.

1814.- Το μήνα Μάϊο επισκέφθηκε τον Πειραιά ο Ουίλλιαμ Τάρνερ διπλωματικός υπάλληλος στην Αγγλική Πρεσβεία της πόλης. Ο Τάρνερ γράφει:

«Χωρίς να καθυστερήσω άλλο ξεκίνησα να επισκεφθώ τα αρχαία. Ανέβηκα στην Ακρόπολη. Μπροστά μου ο περίφημος ναός του Θησέα. Με συγκίνηση στάθηκα πάνω στην Πνύκα όπου ο Δημοσθένης έβγαλε τους περίφημους λόγους του προς τους Αθηναίους. Ανέβηκα στον Αρειο Πάγο και στο λόφο των Νυμφών απ όπου είδα τον Πειραιά, την πόλη του Θεμιστοκλή και την Σαλαμίνα. Το βράχο που κάθισε ο Ξέρξης για να παρακολουθήσει τη ναυμαχία.

1816.- Το Φλεβάρη του χρόνου αυτού ένα μικρό τρικάταρτο αποβιβάζει στον Πειραιά μιαν ιστορική βασίλισσα: τη βασίλισσα της Αγγλίας Καρολίνα. Η εποχή ήταν σκοτεινή για την Ελλάδα, και ζούσε κάτω από τη σκιά της τρομοκρατίας. Παρ' όλα αυτά ο πληθυσμός της Αθήνας, μόλις πληροφορήθηκε την άφιξη της «υψηλής» ξένης, κατέβηκε σύσσωμος στον Πειραιά για να την υποδεχθεί. Η βασίλισσα, που συνοδευόταν από τον Ιταλό τυχοδιώκτη Βαρθολομαίο Περγκάμι, τόσο πολύ ενθουσιάστηκε ώστε, αντί ν' ανέβει στην πρωτεύουσα με το άλογο που της έφεραν, κίνησε με τα πόδια. Ενας από τους προύχοντες των Αθηνών, ο Μιχαήλ Αρμάος, που μιλούσε αρκετά καλά τα αγγλικά της εξήγησε ότι οι δρόμοι ήταν ακατάλληλοι για τα «ευγενικά της βήματα». Ηταν όλοι κατεστραμμένοι και γεμά­τοι λάσπες. Η Καρολίνα χαμογέλασε:
--- Δεν πειράζει, είπε. Στον ωραίο σας τόπο, όλα πρέπει να έχουν αξία. Ακόμη και οι λάσπες .

Πριν ανεβεί στην Αθήνα επισκέφθηκε τις αρχαιότητες που υπήρχαν στον Πειραιά. Υστερα περπάτησε, ακολουθούμενη από τον πληθυσμό, δυο ολόκληρες ώρες. Οταν έφτασε στην Αθήνα, όχι μόνο δεν έδειξε καμιά κούραση, αλλά θέλησε να επισκεφθεί αμέσως τους αρχαιολογικούς χώρους.

--- Θεέ μου, φώναξε η βασίλισσα μόλις είδε τον Παρθενώνα. Τέτοια ιερή ομορφιά, πώς είναι δυνατόν να βεβηλώνεται από την παρουσία αυτών των ανθρώπων;

1821.-

Την άνοιξη του 1821 ο Πειραιάς ήταν ένας σχεδόν έρημος τόπος. Υπήρχαν μόνο το μοναστήρι του Αγίου Σπυρίδωνα, μερικά σκόρπια σπιτάκια και το παράπηγμα του Τούρκου Τελώνη με τον πύργο του.

Πέρα από αυτά υπήρχαν τα ψυχρά θλιβερά λείψανα, από τα τείχη του Θεμιστοκλή και του Κόνωνα.

Στη γη θαμμένα τα απομεινάρια της αρχαίας πόλης, που τη θαυμάσια ρυμοτομία της είχε χαράξει ο ξακουστός Μιλήσιος αρχιτέκτονας Ιππόδαμος.....................Συνέχεια για το 1821 ξεσηκωμός

1829.- Εγκατάσταση των πρώτων «πέντε» οικιστών του νεότερου Πειραιά. Ανάμεσα τους κι ο Γιαννακός Τζελέπης.

Ο Πειραιάς σαν επίνειο των Αθηνών, μετά την δήωση και την πανωλεθρία αρχίζει να ζητάει ζωή. Έρημη τότε η παραλία. Την μονοτονία της διέκοπτε το ιστορικό μοναστήρι του Αγ. Σπυρίδωνος. Μπροστά από το μοναστήρι αυτό, υπήρχαν ερείπια μεσαιωνικού πύργου και λίγο πάρα πέρα ένα ξύλινο σπιτάκι που χρησίμευε σαν σταθμός τελωνειακός και τίποτε άλλο. Αυτή είναι η εικόνα κατ' αφήγηση ξένου, που πέρασε τότε από τον Πειραιά.

• Ως πρώτοι οικιστές του Πειραιά από επίσημο έγγραφο, παρουσιάζονται οι εξής πέντε: Ιω. Κατελούζος, Σπυρ. Διπλαράκης, Ιω. Τζελέπης, Αντ. Τζελέπης, Ν. Τζελέπης.

Στο νεκροταφείο της Ανάστασης και στην επιτάφια πλάκα του πρώτου οικιστή διαβάζουμε:

«Ω, διαβάτα, πρόσεχε, στον τάφο όπου βλέπεις, κοιμάται κι αναπαύεται ο Γιαννακός Τζελέπης. Αφήσας την πατρίδα του, Θετταλομαγνησίαν, αυτός την πρώτην έκτισε στον Πειραιά οικίαν».

Αργότερα, σαν πέθαινε κι' η γυναίκα του κάποιος πρόσθεσε έναν στίχο:

«Εν μέσω τόπου χλοερού κι η σύζυγός του η Φλωρού».

Σιγά - σιγά έφθαναν νησιώτες και στεριανοί που έφτιαχναν τις συνοικίες του. Επίσημοι συνοικισμοί θεσπισθέντες με Β.Δ. είτε με εγκυκλίους της κυβέρνησης, δυο μόνο έγιναν στον Πειραιά. Πρώτα, των Χίων και των Υδραίων. Ανεπίσημοι, όμως, συνοικισμοί υπήρ­χαν άλλοι τρεις, κάπως ασήμαντοι, των Βλαχοποιμένων, των Κρητών και των ξένων.

1834.- Σύνταξη του «σχεδίου της πόλεως» από τον Κλεάνθη και το Σάουμπερτ. Θεώρησή του από τον Κλένζε. Τότε, 18-9-1834, ένας αρχαιολόγος πρότεινε να γίνει πρωτεύουσα ο Πειραιάς. Αλλά η πρότασή του απορρίφθηκε.

1834.- Η Κυβέρνηση ίδρυσε στον Πειραιά Υπολιμεναρχείο στο οποίο Λιμενάρχης τοποθετήθηκε ο Γάλλος Μπάντιν, μέχρι τότε Λιμενάρχης Ναυπλίου. Διατάχθηκε ακόμη η κανονιοφόρος «Ανδρούτσος» να καταπλεύσει στο Πειραιά. Για να προστατεύσουν μάλιστα τους άνδρες του πληρώματός της από τη διαφθορά και το συγχρωτισμό τους με τα πληρώματα των εμπορικών πλοίων που ήταν κάθε καρυδιάς καρύδι, τους απαγόρευσαν την έξοδο και κυκλοφορία στην πόλη του Πειραιά.

1835.- Ίδρυση του Δήμου Πειραιά. Πρώτος Δήμαρχος ο Κυριάκος Σερφιώτης. Κείνη τη χρονιά οι Αθηναίοι ζήτησαν να ενσωματωθεί ο Πειραιάς στο Δήμο τους, αλλά δεν έγινε κάτι τέτοιο. Ο Πειραιάς δεν έχει δημοτικό φωτισμό.

1836.- Επιβολή του πρώτου λιμενικού τέλους. Άτυπη σύσταση και λειτουργία του Μωλικού ταμείου. Αποπεράτωση της αμαξιτής οδού Αθήνας-Πειραιά. Αποπεράτωση της αμαξιτής οδού Αθηνών – Πειραιώς. Ιδρυση του πρώτου Δημοτικού αλληλοδιδακτικού σχολείου και της ιδιωτικής σχολής του Νεοφ. Βάμβα - Οικοδόμηση της εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνα.

Κατ' απογραφικό πίνακα των επιτηδευματιών του Πειραιά, που συντάχθηκε από τον πρώτο δήμαρχο Κυρ. Σερφιώτη, το Δεκέμβριο του 1836, κατ' εντολήν του Οικον. Εφόρου Αττικής Κ. Πεντεδέκα, οι πέντε αυτοί που αναφέραμε είναι οι πρώτοι που ήρθαν στον Πειραιά το 1829. Προ αυτών, δεν αναφέρεται κανένα άλλο όνομα οικιστού, πλην των Καϋράκ, του ηγουμένου της Μονής του Αγ. Σπυρίδωνος, Συμεώνος Μαρματούρη και λίγων διεσπαρμένων μοναχών.

Το 1836 όλοι κι όλοι οι κάτοικοι του Πειραιά ανέρχονταν σε 1.011 και οι περισσότεροι έμεναν σε καλυβόσπιτα. Οι οικογένειες ήταν 146, και τόσα περίπου και τα σπίτια. Από αυτούς γραμμένοι στο Δημοτολόγιο ήταν 764.

1837.- Απόρριψη πρότασης της Δημοτικής Αρχής ν' ανακηρυχθεί ο Πειραιάς «λιμήν ατελής» (ελεύθερος). Εγκατάσταση της Σχολής των Ευελπίδων στον Πειραιά (που παρέμεινε ως το 1894). 1837 Ιδρυση του «Παρθενικού Σχολείου» — Εγκατάσταση της «Σχολής Ευελπίδων» στον Πειραιά.

Τον επόμενο χρόνο οι κάτοικοι ανήλθαν σε 1829. Σύμφωνα με την απογραφή του χρόνου εκείνου, οικίες 109, αποθήκες – καταστήματα 236.

1837.- 2 Φεβρουαρίου. Στο λιμάνι του Πειραιά, με το βρετανικό δίκροτο «Πόρτλαντ» το νιόπαντρο πρώτο βασιλικό ζευγάρι της Ελλάδας. Ο βασιλιάς Οθωνας και η σύζυγός του βασίλισσα Αμαλία (Μαρία - Φρειδερίκη) κόρη του μεγάλου δούκα του Ολντεμπουργκ Αύγουστου. Ο γάμος τους είχε γίνει στις 20 Νοεμβρίου 1936- οι ημερομηνίες είναι με το παλαιό ημερολόγιο. Τους επιφυλάχθηκε ενθουσιώδης υποδοχή και δια της οδού Πειραιώς η βασιλική πομπή, με τον Οθωνα έφιππο και την Αμαλία σε τέθριππο αμάξι μαζί με τις κυρίες της Αυλής κατευθύνθηκε στην Αθήνα.

1838.- Ιδρύεται το πρώτο τυπογραφείο από τον Ηλία Χριστοφίδη.

1839 .- Εκδίδεται το πρώτο περιοδικό, ο «Παιδαγωγός» του Ήλ. Χριστοφίδη — Αρχίζει να λειτουργεί το Σχολαρχείο.

1841.- Ίδρυση αγγλικής Εμπορικής Τράπεζας στον Πειραιά. - Εκλέγεται δήμαρχος ο Π. Όμηρίδης - Σκυλίτσης - Δίνεται ο πρώτος δημόσιος χορός στη λέσχη «Αρμονία».

1842.- Οι οικογένειες που διαμένουν στον Πειραιά είναι 210.

1844.- Έναρξη της λειτουργίας του μεταξουργείου του Λουκά Ράλλη, του πρώτου (από το 1846) ατμοκίνητου εργοστασίου στην Ελλάδα.

1845.- Αρχίζουν να χτίζονται τα διδακτήρια του αλληλοδιδακτικού σχολείου και του Σχολαρχείου με δωρεά του Κ. Ίωνίδη.

1846.- Ίδρυση του πρώτου ναυπηγείου από τον Αντ. Καλούδη.

1847.- Αποπεράτωση των διδακτηρίων αλληλοδιδακτικού σχολείου και Σχολαρχείου.

Οι κάτοικοι του Πειραιά είναι 4.960.

1848.- Σύσταση τριμελούς επιτροπής για τη διοίκηση του λιμένα.

1849.- Ο Νικηταράς άφησε τη στερνή του πνοή - 25/9/1849 - στον Πειραιά, σ' ένα φτωχοκάλυβο μιας καρβουνόμαντρας κοντά στο λιμάνι, όπου τον είχε μαζέψει ένα απ' τα παλιά παλικάρια του. Ήταν τυφλός και άρρωστος απ' τις κακουχίες της φυλακής που τον κλείσανε στα 1839.

Εκδίδεται η πρώτη εφημερίδα, ο «Ερμής του Πειραιώς», του Π. Καμπούρογλου.

1849 .- Το Πάσχα ήρθε στην Αθήνα ο Εβραίος μεγαλοτραπεζίτης βαρόνος Ρότσιλδ. Ο διοικητής της Εθνικής Τράπεζας που τον φιλοξένησε ζήτησε από την Κυβέρνηση να απαγορεύσει το συνηθισμένο κάψιμο του «Εβραίου», που έκαναν τότε κάθε Μεγάλη Εβδομάδα οι Αθηναίοι. Πράγμα που έγινε. Οι Αθηναίοι όμως θεώρησαν σαν υπεύθυνο τον Άγγλο - Εβραίο Δαβίδ Μπονιφάτσιο Πατσίφικο που έμενε στην οδό Σαρρή.

Το πλήθος ξεκίνησε για το σπίτι του και όταν έφτασε πέταξε όλα τα πράγματά του στο δρόμο.

Τότε ο Αγγλος πρέσβης βρήκε την ευκαιρία να ζητήσει το φανταστικό για την εποχή εκείνη ποσό των 886.737 δραχμών σαν αποζημίωση. Η κυβέρνηση αρνήθηκε και η υπόθεση έφτασε στα δικαστήρια.

Υστερα από αυτά, στις 16 Ιανουαρίου του 1850, μοίρα του αγγλικού στόλου με επικεφαλής το ναύαρχο Πάρκερ ήρθε στον Πειραιά.

Μα η περιουσία του Πατσίφικο ήταν η δικαιολογία. Στην πραγματικότητα οι Αγγλοι απόκλεισαν τον Πειραιά γιατί είχαν πληροφορίες ότι ο Οθων σχεδίαζε να συμπράξει με τη Ρωσία εναντίον των συμφερόντων τους.

Στα 1850 η Αγγλία διεκδικούσε τα νησιά Ελαφόνησο και Σπέντζα. Αν λοιπόν οι πληροφορίες αλήθευαν ότι η Ελλάδα θα συνεργαζόταν με τον Τσάρο για να πολεμήσει την Τουρκία και να κατοχυρώσει τα νησιά για τον εαυτό της την είχε άσχημα.

Θέλησε λοιπόν να δώσει στον Όθωνα ένα μάθημα. Γι αυτό και κατέπλευσε η μοίρα του Πάρκερ στον Πειραιά.

Ο Πάρκερ με τον διπλωμάτη Ουάις πήγαν στο υπουργείο Εξωτερικών και επέδωσαν τελεσίγραφο. Η κυβέρνηση το αρνήθηκε και ο αγγλικός στόλος κήρυξε την Ελλάδα σε αποκλεισμό.

Ο υπουργός Λόντος απάντησε με ένα γράμμα στο οποίο ανέφερε:

«Κύριε,

απέναντι των πράξεων αίτινες έλαβον χώραν εκ μέρους μιας Δυνάμεως, την οποίαν η κυβέρνησής μου δεν έχει ούτε τον τρόπον, ούτε την θέλησην να αντικρούσει, διαμαρτύρομαι εν ονόματι του βασιλέως μου και εν ονόματι των ιερωτέρων αρχών του δικαίου των εθνών...κλπ»

Αλλά οι «ιερώτερες αρχές του δικαίου των εθνών» πολύ λίγο βάραιναν εκεί όπου υπήρχε δύναμη.

Οσο όμως οι μέρες περνούσαν ο λαός εξαγριωνόταν. Οι Αθηναίοι τραγουδούσαν το τραγούδι του Σούτσου:

«Εμπροστά: μ' ανδρείο βήμα, και στη μέση το σπαθί, η Ελλάς να γένη θρύμμα παρά ν' απεγγλεζωθή».

Τελικά, το Ελληνικό κράτος πλήρωσε στον Πατσίφικο 200.000 δραχμές. Ο αγέρωχος Πάλμερσον είχε δείξει τη γροθιά του στον Οθωνα.

Και ο αποκλεισμός του Πειραιά λύθηκε ύστερα από 42 μέρες, την 1 Μαρτίου 1850.

1850.- Ο Πειραιάς κύριος κόμβος των θαλασσίων συγκοινωνιών. Πρώτα υποτυπώδη λιμενικά έργα. Ετήσια λιμενική κίνηση: 7.000 πλοία 130.000 τόνων και 30.000 επιβάτες.

Σύμφωνα με την απογραφή του 1850 οι οικίες είναι 450 και οι αποθήκες 330.

1854.- Αγγλογαλλική κατοχή, στη διάρκεια του Κριμαϊκού πολέμου. Επιδημία χολέρας.

1855.- Δήμαρχος εκλέγεται ο Λουκάς Ράλλης.

1856.- Αρχίζει να χτίζεται το κτίριο των «Ραλλείων Σχολών», με δωρεά του Ίακ. Ράλλη.

1857.- Αποχώρηση από τον Πειραιά των στρατευμάτων κατοχής.

1858.- Εγκατάσταση του πρώτου υποβρύχιου τηλεγραφικού δικτύου. - Ανέγερση του πρώτου δημαρχείου, στη γωνία των οδών Λυκούργου και Δημοσθένους — Χτίζεται το διδακτήριο του Β' αλληλοδιδακτικού σχολείου, στα Υδρέϊκα, με δωρεά του Στεφ. Φραγκιάδη — Τελειώνει το κτίριο των «Ραλλείων Σχολων».

1860.- Ίδρυση του Μηχανουργείου (αργότερα και Ναυπηγείου) Βασιλειάδη.

1861.- Σύσταση της «Εφορευτικής Επιτροπής του λιμένος Πειραιώς». Το λιμάνι ουσιαστικά υπό τον έλεγχο του Δήμου. - Αποφασίζεται η ανέγερση της Δημοτικής Αγοράς.

1862.- Λειτουργία του Α' Γυμνασίου.

1863.- Αποπεράτωση της λιθόκτιστης Δημοτικής Αγοράς.

1864.- Πέθανε ο Μακρυγιάννης, που αγωνίστηκε στην Καστέλα, από φυσικό θάνατο, στις 20 Απριλίου 1864, αφού επί Όθωνα γνώρισε τη φυλακή και μια καταδίκη σε θάνατο. Πρόλαβε όμως και έγραψε με το ίδιο του το χέρι τα απομνημονεύματα του και έβαλε το λαϊκό ζωγράφο και παλιό αγωνιστή Παναγιώτη Ζωγράφο απ' τη Βορδόνια της Λακωνίας, να φτιάξει τις εικόνες από μάχες του αγώνα, που οι πιο πολλές είναι από μάχες της Αθήνας και του Πειραιά. -- Ίδρυση του πρώτου υποκαταστήματος της Εθνικής Τράπεζας στον Πειραιά.

1864.- Το χρόνο αυτό επισκέφθηκε τον Πειραιά ο Γάλλος αξιωματικός Ριβιέρ ο οποίος γράφει στο ημερολόγιό του ότι « αντίκρισε με έκπληξη και περιέργεια τους ξεροψημένους από τον ήλιο κατοίκους του. Εχουν όλοι τους κάτι πελώριες μουστάκες και είναι ντυμένοι με φουστανέλες ή βράκες με μαλλιαρές κάπες. Υπάρχουν πολλοί αμαξάδες και αν αντί για καμουτσί κρατούσαν όπλο, θα νόμιζες ότι είναι πολεμιστές».

1865.- Ιδρυση σχολής απόρων παίδων, στη συνοικία Καραβά, με δαπάνες του Νικ. Μελετοπούλου.

1866.- Δήμαρχος εκλέγεται ο Δημ. Μουτζόπουλος.

1867.- Εκδίδεται η εφημερίδα «Φωνή του Πειραιώς» του Α.Χ. Κωνσταντινίδη.

1868.- Κατασκευή κρηπιδωμάτων στο λιμένα Αλών.

1869.- Έναρξη λειτουργίας ατμοκίνητου Σιδηροδρόμου Αθηνών – Πειραιώς, φθάνει ως το Θησείο. — Αρχίζει να χτίζεται το μέγαρο του Χρηματιστηρίου και αργότερα Δημαρχείου (το ιστορικό «Ρολόι»), που αποπερατώθηκε το 1873. - Ιδρύονται ο Φιλολογικός Σύλλογος «Σωκράτης» και η πρώτη δημοτική φιλαρμονική.

1871.- 14 Απριλίου. Μεταφέρεται στον Πειραιά με πολεμικό πλοίο το σκήνωμα του Πατριάρχου Γρηγορίου του Ε. Κι από κει με μεγάλες στο Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών όπου τοποθετείται σε λάρνακα.

1872.- Θάνατος Π. Όμηρίδη – Σκυλίτση.

1873.- Ό Μουσικός Σύλλογος «Μελπομένη» συγχωνεύεται με τη Φιλαρμονική Εταιρία «Ευτέρπη» — Λειτουργεί το πρώτο θερινό θέατρο στην Τερψιθέα — Λειτουργεί το «Τζάννειο Νοσοκομείο» — Εκδίδεται η εφημερίδα «Ποσειδών» του Π. Κηρύκου. Δημιουργούνται τα "Βούρλα".

1874.- Δήμαρχος εκλέγεται ο Τρύφων Μουτζόπουλος — Ιδρύεται το «Ζάννειο "Ορφανοτροφείο» — Εκδίδεται ή εφημερίδα «Έρμης» του Ι. Καλοστύπη.

1875.- Εγκαίνια του Χρηματιστηρίου, που όμως δεν θα λειτουργήσει για πολύ. -- Πρώτες αξιόλογες προσπάθειες για δημιουργία πνευματικής και καλλιτεχνικής κινήσεως — Φιλολογικοί σύλλογοι «Ελικών» και «Μούσαι» — Δίνονται θεατρικές παραστάσεις και συναυλίες στις αίθουσες του «Ραλλείου Παρθεναγωγείου» και του Χρηματιστηρίου.

1876.- Τελειώνει το κτίριο του Γυμνασίου στην πλατεία Κοραή. - Εγκατάσταση του πρώτου γερανού στο λιμάνι.

1878.- Φωτισμός της πόλης και του λιμένα με φωταέριο.

1879 .- Θάνατος Λουκά Ράλλη.

Οι κάτοικοι το χρόνο αυτό 1879 αριθμούνται σε 21.055.

1880.- Ιδρύεται ο επιστημονικός σύλλογος «Αριστοτέλης» — Εκδίδεται ή εφημερίδα «Σφαίρα» του Ι. Καλοστύπη.

1881-1886.- Αγορά μεγάλης βυθοκόρου. Εκβαθύνσεις στο λιμάνι. Αξιοποίηση του λιμένα Αλών.

1882.- Οι λιθόκτιστες οικίες του Πειραιά, των γύρω συνοικιών Φρεατίδος και Νέου Φαλήρου ανέρχονται σε 2.000 με 650 ιδιοκτήτες.

1884.- Ίδρυση της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων. — Θεμελίωση του Δημοτικού Θεάτρου (που θ' αποπερατωθεί το 1895). - Λειτουργεί το πρώτο χειμερινό θέατρο του Ν. Καμπανάκη — Εκδίδεται το πε­ριοδικό «Απόλλων» του Δ. Κ. Σακελλαρόπουλου — Δήμαρχος εκλέγεται ο Αριστείδης Σκυλίτσης — Ανέγερση του θεάτρου Τσόχα, στην Καστέλα.

1885.- Ανέγερση του υπαιθρίου θεάτρου Νέου Φαλήρου.

1887.- Ιδρυση του λυκείου «ο Πλάτων» του Ζήση Αγραφιώτη — Δήμαρχος εκλέγεται ο Θεοδ. Ρετσίνας.

1888.- Εκδοση του περιοδικού «Κυανή Έπιθεώρησις» — Εγκατάσταση της οικογενείας Λαμπελέτ στον Πειραιά.

1889.- Οι ιδιοκτήτες οικιών αυξάνονται σε 2.600.

1893.- Θάνατος Θεοδ. Άφεντούλη. Αποπεράτωση του Δημοτικού Θεάτρου — Ιδρυση του «Καλλιτεχνικού Κέντρου Πειραιώς» από τον Κ. Βολανάκη.

1894.- Εγκατάσταση των πρώτων τηλεφώνων. -- Εκδίδεται το περιοδικό «Στάδιον» του Γ. Κριτή, από το οποίο πρωτοπαρουσιάζεται 6 Λάμπρος Πορφύρας — Ιδρύεται και λειτουργεί στον Πειραιά η «Βιομηχανική και Εμπορική Ακαδημία» του Οθ. Ρουσοπούλου — Μεταφέρεται στην Αθήνα η Σχολή των Ευελπίδων — Ιδρύεται ο «Πειραϊκός Σύνδεσμος».

1896 .- Ο πληθυσμός του Πειραιά φτάνει τους 50.200 κατοίκους. Ανεγείρονται 140 νέες οικοδομές και έτσι το σύνολο των οικιών υπολογίζεται σε 9.400.

Σε μια φωτογραφία της εποχής παρμένη από τον Προφήτη Ηλία που είχε στην κατοχή του ο χρονογράφος Θεόδωρος Βλάσσης (+ 1971) και όπως έγραψε ο ίδιος στις 11-3-1969 στη « Φωνή του Πειραιώς», «παρουσιάζει την γενική, σχεδόν, άποψη του Πειραιά, από τη Φρεατίδα μέχρι το ναό του Αγ. Σπυρίδωνος. Προς το σημείο της πλατείας Αλεξάνδρας φαίνεται το συγκρότημα των ομοιόμορφων σπιτιών του Τσίλλερ, καθώς και το εργοστάσιο υαλουργίας, δηλαδή το γνωστό στον καιρό μας σπίτι του Σπυράκη. Λίγο πιο πάνω φαίνεται το θέατρο Τσόχα, το σημερινό « Αελλώ», που χτίστηκε στα 1884, καθώς και το πέτρινο σπίτι, στην παραλία. Από το πέτρινο σπίτι μέχρι την πλατεία του Πασαλιμανιού, η περιοχή είναι γεμάτη από βράχια και πουρνάρια. Στο Πασαλιμάνι τα δύο υπάρχοντα σπίτια, είναι το κτίριο του καφενείου των σημερινών «Βερσαλλιών» και απέναντι, πολύ χαμηλότερο, το καφενείο του Διονυσιάδη, δηλαδή εκεί που βρίσκεται τώρα το καφενείο «Σπλέντιτ».

Αλλες αξιοσημείωτες, τότε, οικοδομές ήσαν ένα σπίτι πλάι στου Κοψαύτη, το σπίτι του Στίγκου, δυο -τρία στην Υψηλάντου, στη Χαριλάου Τρικούπη το μεγάλο σπίτι του Περατικού προ της Γαλλικής Σχολής, και στο άκρο προς τη Φρεατίδα, τα κτίρια του Μελετόπουλου, που αργότερα αγοράσθηκαν από τη Βασίλισσα Ολγα και διαμορφώθηκαν σε Ρωσικό Νοσοκομείο (σήμερα Ναυτικό).

Αυτές ήσαν οι εντυπωσιακές οικοδομές, λίγο πριν από το 1900. Όλα τα άλλα σπίτια ήσαν μονώροφα».

1897 .- Εκδίδεται η εφημερίδα «Χρονογράφος» του Γ. Κριτή.

1898.- Ιδρύεται το Παρθεναγωγείο της Ε. Μπάρδη — Πρόεδρος του «Πειραϊκού Συνδέσμου» εκλέγεται ο Νικ. Φίλων. -- Έναρξη κατασκευής των δύο Μονίμων Δεξαμενών. Αρχίζουν επίσης να κατασκευάζονται οι δύο εξωτερικοί μόλοι (Θεμιστοκλέους, Κράκαρη), που τελειώνουν το 1906 και διευρύνεται ο προβλήτας της Τρούμπας.

1899.- Ιδρυση της Σχολής Μηχανικών του «Πειραϊκού Συνδέσμου» — Κυκλοφορούν τα «Τραγούδια του σπιτιού» του Γ. Στρατήγη — Λειτουργεί, για πρώτη φορά, κινηματογράφος στον Πειραιά, στο θέατρο Τσόχα.

Κατά τη «μεταρρυθμιστική» δεκαετία 1900-1910 έχει ηλεκτροκινηθεί ο σιδηρόδρομος Αθήνας-Πειραιά, έχει διανοιχτεί η λεωφόρος Συγγρού και έχει αρχίσει η ασφαλτόστρωση των δρόμων, ενώ εμφανίζονται τα πρώτα τηλέφωνα και αυτοκίνητα.

Η ανάπτυξη του σιδηροδρόμου ουσιαστικά επιβάλλει και την εξάπλωση της πόλης σύμφωνα με τις βέλτιστες χωρικές αστικές επιλογές: ΒΑ ως την Κηφισιά και νότια ως το Φάληρο.
Στον Πειραιά βιομηχανικές μονάδες έχουν αναπτυχθεί στα ΒΔ του λιμανιού και κατά μήκος της σιδηροδρομικής γραμμής. Μετά την έλευση των προσφύγων θα φτάσουν ως τη Νέα Ιωνία. Στη Δραπετσώνα, στη δυτική άκρη του λιμανιού, είχαν εγκατασταθεί από τις αρχές του αιώνα, όταν ακόμη η περιοχή ήταν ακατοίκητη, τρεις μεγάλες επιχειρήσεις: το Ναυπηγείο Βασιλειάδη αρχικά (1896-1898), το 1907 η τσιμεντοβιομηχανία Ζαβογιάννη-Ζαμάνου (η μετέπειτα ΑΓΕΤ του Α. Χατζηκυριάκου) και το 1909 η Ανώνυμη Εταιρεία Χημικών και Λιπασμάτων του Κανελλόπουλου. Το 1913 μάλιστα η εταιρεία των λιπασμάτων έχτισε εκεί και εργατικές κατοικίες πρoκειμένου να στεγαστούν οι εργαζόμενοι της εταιρείας. Η εγκατάσταση των προσφύγων δημιούργησε τις προϋποθέσεις για την επέκταση και ανάπτυξη της βιομηχανικής ζώνης προς το δυτικό άξονα της πόλης.

Λεπτομερέστερα:

1900.- Εκδίδεται «Το Περιοδικόν μας» του Γερασ. Βώκου — Ιδρύεται η Σχολή Μηχανικών «Προμηθεύς».

1901.- Εκδίδεται το Φιλολογικό Λεύκωμα του Ήρ. Παπαμανώλη — Κυκλοφορεί ο «Λαγκάς» του Δημοσθ. Βουτυρά.

1902.- Θάνατος του Νικ. Φίλωνος.

1903.- Ιδρυση του Ωδείου του «Πειραϊκού Συνδέσμου» — Έναρξη της λειτουργίας του «Χατζηκυριακείου "Ορφανοτροφείου», που είχε αρχίσει να χτίζεται το 1883.

1904.- Αρχίζει ο ηλεκτροφωτισμός στην πόλη και το λιμάνι. Ηλεκτροκινείται ο Σιδηρόδρομος Αθηνών - Πειραιώς. -- Ιδρυση του «Δραγατσείου» εκπαιδευτηρίου.

1905.- Ανέγερση του κτιρίου της Σχολής Ν. Δοκίμων , στην Πειραϊκή χερσόνησο — Θάνατος Άντ. Αντωνιάδη.

1906.- Θάνατος του Τρυφ. Μουτζοπούλου.

Διέρχεται από τον Πειραιά ο Κεμάλ Ατατούρκ, προερχόμενος από την Αίγυπτο και με πλοίο κατευθύνεται στη Θεσσαλονίκη.

1907.- Πρωτοπαρουσιάζεται η «Παγά Λαλέουσα» του Παύλου Νιρβάνα — Δήμαρχος εκλέγεται ο Δημοσθ. Όμηρίδης - Σκυλίτσης — Πεθαίνει ο μεγάλος θαλασσογράφος Κώστας Βολανάκης. --Λειτουργία του εργοστασίου της Ανων. Γεν. Εταιρείας Τσιμέντων στη Δραπετσώνα.

1908.- Έναρξη εκβραχισμού του υφάλου του Προλιμένα. -- Ιδρύεται το «Νέον Ωδείον Πειραιώς» της Σοφ. Βέλλα - Βρυάκου — Παίζεται στην Αθήνα « Ο Γιος του ίσκιου» του Σπ. Μελά.

1909.- Ηλεκτροκίνηση των «τραμ». Ασφαλτόστρωση των κεντρικών οδών και πλατειών. Μεταφέρεται το Νεκροταφείο από τον Αγιο Διονύση στην Ανάσταση. — Έναρξη λειτουργίας του εργοστασίου της Α.Ε. «Χημικών Προϊόντων και Λιπασμάτων».

1910.- Ίδρυση του Εργατικού Κέντρου Πειραιά. -- Πρώτες προσπάθειες για συγκρότηση Βιβλιοθήκης — Λειτουργία λαϊκού αναγνωστηρίου στο ισόγειο του Σχολαρχείου.

1911.- Σύσταση της «Επιτροπείας Λιμένος Πειραιώς». Πρόεδρος ο Δημήτριος Καλλιμασιώτης.

1912.- Ιδρυση του λυκείου «Ελληνισμός» του Κυρ. Σταυριανού. Αποπεράτωση των Μονίμων Δεξαμενών.

1913.- Εκδοση της εφημερίδας «Θάρρος».

1914.- Ιδρυση του Ε' Γυμνασίου Αρρένων — Δήμαρχος εκλέγεται ο Αναστάσιος Παναγιωτόπουλος.

1915.- Κυκλοφορεί «Το Συναξάρι του παπά-Παρθένη» του Παύλου Νιρβάνα.

1916-1917.- Αποκλεισμός του λιμένα από τους Αγγλογάλλους.

1918.- Θάνατος Ιωάν. Καλοστύπη — Έκδοση της εφημερίδας «Σημαία» — Το Α' Γυμνάσιο μεταφέρεται, στα διδακτήρια του Σχολαρχείου και το Β' Γυμνάσιο στο κτίριο του Β' Παρθεναγωγείου, στην οδό Αφεντούλη.

1919 .- Ίδρυση του Εμπορικού-Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιά (Ε.Β.Ε.Π.) ως νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου (Ν. 184/1914). [Το επι­μελητήριο λειτουργούσε ως νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου από το 1907]. — Ίδρυση του Λιμενικού Σώματος.

1920.- Θάνατος Άγαθ. Κωνσταντινίδη — Εκδοση των «Σκιών» του Λάμπρου Πορφύρα.

1921.- Κυκλοφορούν τα έργα του Δημοσθ. Βουτυρά «Ζωή Αρρωστημένη» και «Οι αλανιάρηδες» — Εκδίδονται σε δύο τόμους τα θεατρικά έργα του Π. Νιρβάνα — Ιδρύεται η «Λογοτεχνική ομάδα» από νέους λογοτέχνες και διανοουμένους.

Στα 1921 ο Πειραιάς έχει 128.339 κατοίκους. Πρόκειται , φυσικά, για τον μείζονα Πειραιά, αφού ο χωρισμός των συνοικισμών, έγινε πολύ αργότερα. Και στα 1929 σε μια τότε απογραφή αναφέρονται περί τα είκοσι μέγαρα στην περιοχή Πειραιώς, όπως του Οικονόμου στην οδό Μιαούλη, του Πότογλου στη Σκουζέ, του Πρίνου στη Β. Κωνσταντίνου, του Κασσίμη στη Γεωργίου, του Σφαέλου στη Νικήτα, του Τριανταφύλλου στη Νικήτα, της « Κιούναρ» στη Ρέπουλη. Αυτά τριώροφα. Τετραώροφα της Λαϊκής, του Γαβριήλ στη Μακράς Στοάς, του Γιαννουλάτου, στην πλατεία Καραϊσκάκη, του Συρεγγέλα κοντά στην αγορά, των Σιδηροδρόμων, του Σπυράκη στη Γεωργίου. Και πενταώροφα των Αφών Βάττη και του Ζερβού.

Αυτές όμως οι οικοδομές φιλοξενούσαν επαγγελματικές επιχειρήσεις. Για κατοικίες, όμως, τα περισσότερα οικοδομήματα ήσαν το πολύ διώροφα και τριώροφα ήσαν τα αρχοντικά, όπως των Μεταξάδων, των Σκυλίτσηδων, του Ξακουστή, του Μπαρμπαρέσσου, του Ηλιόπουλου, του Μιχαλινού, του Κωνσταντόπουλου, του Παληού, των Βουρβουλαίων, των Φραγκούληδων, του Μελετόπουλου, του Πιπινέλλη, του Γεωργή, του Πουρή, του Μπιτούνη, του Κρέμου και μερικά άλλα.

Ερχεται η θλιβερή περίοδος της Κατοχής, με τα επακόλουθα των βομβαρδισμών, του μαρασμού, της ερήμωσης της πόλης. Για χρόνια μένει στάσιμη από πλευράς οικοδομικής δραστηριότητας και με μειωμένο τον προπολεμικό πληθυσμό της.

Η οικοδομική δραστηριότητα ξαναρχίζει το 1952 με τη θεμελίωση της πρώτης πολυκατοικίας στον Πειραιά, του Παυλίδη στο Πασαλιμάνι.

Από κει και πέρα άρχισε η ανοικοδόμηση και άλλων μεγάλων πολυώροφων κτιρίων.

1922.- Μικρασιατική καταστροφή. Εγκατάσταση χιλιάδων προσφύγων στον Πειραιά. Ριζική μεταβολή στη ζωή της πόλης — Κυκλοφορεί σε δεύτερη έκδοση η «Παγά Λαλέουσα» του Π. Νιρβάνα.

1923.- Απονομή του Εθνικού Αριστείου Γραμμάτων και Τεχνών στον Π. Νιρβάνα. --Τραγικό ναυάγιο του βοηθητικού πλοίου του στόλου «Αλέξανδρος», έξω από το λιμάνι, με 300 περίπου θύματα.

1924.- Έναρξη κατασκευής των πρώτων μεγάλων λιμενικών έργων συνολικού ύψους 495 εκατομμυρίων δραχμών (που ολοκληρώθηκαν το 1931). — Εγκαίνια του Χρηματιστηρίου Εμπορευμάτων Πειραιώς.

1925.- Ίδρυση των Επιμελητηρίων Επαγγελματικού και Βιοτεχνικού. -- Εκδίδονται, οι «Λόγοι κι αντίλογοι» του Π. Νιρβάνα — Εκλέγεται δήμαρχος ο Τάκης Παναγιωτόπουλος.

1926.- Κυκλοφορούν σε δεύτερη Έκδοση οι «Σκιές» του Λ. Πορφύρα — Ιδρύεται η «Εταιρία Διανοουμένων Πειραιώς» — Συγκροτείται ο θίασος «Νέοι του Πειραιώς».

1927.- Αρχίζει να λειτουργεί η Δημοτική Βιβλιοθήκη — Ιδρύεται ο «Φυσιολατρικός Ομιλος Πειραιώς» — Θάνατος Άλεξ. Μελετοπούλου — Θάνατος Γερασ. Βώκου.

1928.- Ο πληθυσμός του Πειραιά μαζί με τους προσφυγικούς συνοικισμούς φτάνει τους 254.088 κατοίκους — Εκδίδονται το περιοδικό «Διανόηση» και το «Πειραϊκό Ημερολόγιο» — Ο Π. Νιρβάνας εκλέγεται ακαδημαϊκός. -- Αρχίζει η άμεση παραβολή των πλοίων στα κρηπιδώματα και τους προβλήτες του λιμανιού. — Λειτουργεί το εργοστάσιο της Ηλεκτρικής Εταιρείας στο Κερατσίνι.

1929.- Εκδίδονται το περιοδικό «Διανοούμενος» και η εφημερίδα «Νέοι Καιροί». Παράλληλα πληθαίνουν οι τεκέδες.

1930.- Ίδρυση του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς. — Πρώτος πρόεδρος του Δ.Σ. ο δικηγόρος Μιχαήλ Ρινόπουλος (1879-1959) και πρώτος γενικός διευθυντής ο ναύαρχος Λ.Σ. Θεόδωρος Γρηγοράκης. — Ιδρύεται η «Φιλολογική Στέγη» — Κυκλοφορούν οι «Θλιμμένοι Ναζωραίοι» του Γρ. Θεοχάρη.

**** Το λιμάνι του Πειραιά δέχτηκε οργανωμένο εποικισμό από Χιώτες στη δεκαετία του 1830 και εξελίσσεται στο πρώτο λιμάνι εισαγωγής σιτηρών.Έτσι στη δεκαετία του 1860 εμφανίζεται εδώ δυναμικά η αλευροβιομηχανία και ταυτόχρονα ένα άλλο στρατηγικής σημασίας αγαθό, το βαμβάκι. Ο αμερικανικός εμφύλιος(1861-1865)πυροδότησε τις τιμές του βαμβακιού και προκάλεσε επέκταση της καλλιέργειας του στην περιοχή της Λιβαδειάς όπου ιδρύθηκαν τα πρώτα υδροκίνητα εκκοκκιστήρια και νηματουργεία. Η εξαγωγή του βαμβακιού από τον Πειραιά έδωσε ώθηση για την ίδρυση εκκοκκιστηρίων και νηματουργείων στην πόλη(1868). Στο μεταξύ είχε ιδρυθεί το πρώτο μηχανικό μηχανουργείο από τον Γεώργιο Βασιλειάδη. Ο Πειραιάς βρισκόταν στο κατώφλι της βιομηχανικής εποχής.

1931.- Απονέμεται το αριστείο του Δήμου Πειραιώς στιις κορυφαίες μορφές της πειραϊκής πνευματικής παραδόσεως — Κυκλοφορεί «Ό Γέρος του Μοριά» του Σπ. Μελά — Εκδίδεται το περιοδικό «Ορίζοντες» — Κυκλοφορούν τα «Ειδύλλια» του Νίκου Χαντζάρα — Ιδρύεται ο Φυσιολατρικός Σύνδεσμος «Ζήνων». —Ανάληψη από τον Ο.Λ.Π. της φορτοεκφόρτωσης των εμπορευμάτων.

1932.- Ιδρύονται η «Εταιρία Καλλιτεχνών Πειραιώς» και η «Φιλική Εταιρία Νέων» — Δημιουργείται η «Καλλιτεχνική Σκηνή» με σκηνοθέτη το Μιχ. Κουνελάκη — Κυκλοφορεί ο « Ισιος Δρόμος» του Χρ. Λεβάντα — Θάνατος Λάμπρου Πορφύρα. — Έναρξη λειτουργίας της Ελευθέρας Ζώνης — Εγκατάσταση των δύο γερανογεφυρών.

1933.- Δρομολόγηση του Υ/Κ «Βύρων» στη γραμμή Πειραιά-Βορείου Αμερικής. -- Κυκλοφορούν ο «Ναύαρχος Μιαούλης» του Σπ. Μελά και τα «Μαραμπού» του Ν. Καββαδία — Ιδρύονται οι Σχολές Μηχανικών «Αρχιμήδης».

1934.- Απόσπαση των προσφυγικών συνοικισμών από το Δήμο Πειραιά και αναγνώριση τους ως ανεξάρτητων δήμων και κοινοτήτων. — Κυκλοφορούν οι «Μουσικές Φωνές» του Λ. Πορφύρα — Πρωτοπαρουσιάζεται ο «Παπαφλέσσας» του Σπ. Μελά — Εκδίδεται η εφημερίδα «Κοινή Γνώμη» του Γρ. Θεοχάρη — Το Α' Γυμνάσιο μετονομάζεται σε Σχολή Μέσης Εκπαιδεύσεως Πειραιώς — Θάνατος του Ίακ. Χ. Δραγάτση.

1935.- Εκδίδεται η εφημερίδα «Πειραϊκή» του Στ. Φραγκούλη με διευθυντή συντάξεως τον Κύπρο Φραγκούλη — Ό Σπύρος Μελάς εκλέγεται ακαδημαϊκός.

1936.- Θάνατος Ζήση Αγραφιώτη. -- Ίδρυση του Ναυτικού Επιμελητηρίου Ελλάδος.

1937.- Εγκαίνια Σιταποθήκης (Σιλό). — Ιδρυση της «Ραλλείου Παιδαγωγικής Ακαδημίας» — Θάνατος Παύλου Νιρβάνα. Τέλος των Βούρλων, αρχή της Τρούμπας.

1938.- Στον Πειραιά λειτουργούν 475 μεγάλα εργοστάσια, 3.400 μικρότερα εργοστάσια και βιοτεχνικά εργαστήρια, 12.000 καταστήματα. Ο ετήσιος κύκλος εργασιών των 162 ανωνύμων εταιρειών (βιομηχανικών, εμπορικών, ναυτιλιακών) ξεπερνάει τα 10 δισεκατομμύρια. -- Δήμαρχος διορίζεται ο Μιχ. Μανούσκος — Τελειώνει η ανέγερση του μεγάρου του «Πειραϊκού Συνδέσμου», που είχε αρχίσει το 1930 — Ιδρύεται ή «Πειραϊκή Σκηνή» — Γίνονται τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Λ. Πορφύρα στη Φρεαττύδα — Κυκλοφορούν τα «Περασμένα κι αλησμόνητα » του Αγγ. Κοσμή — Θάνατος Γ. Στρατήγη.

1939.- Αναχώρηση για πρώτη φορά από το λιμάνι του Υ/Κ «Νέα Ελλάς», που εγκαινιάζει τη γραμμή Ελλάδας- Αμερικής (17 Μαίου). -- Οργάνωση της Α' Πανελλήνιας Εκθέσεως Χαρακτικής στο Φουαγιέ του Δημο­τικού Θεάτρου — Έκδοση των «Επινείων» του Β. Λαμπρολέσβιου.

1940.- Κυκλοφορούν «Ή φαμίλια του Νώε» του Χρ. Λεβάντα και τα «Εσπερινά» του Γ. Καρατζά — Εκδίδεται το περιοδικό «Πειραϊκά Γράμματα» — Οι πειραιώ­τες λογοτέχνες και διανοούμενοι υπογράφουν διακήρυξη διαμαρτυρίας για την άδικη επίθεση της Ιταλίας κατά της Ελλάδος. -- Ελληνοϊταλικός πόλεμος. Πρώτοι αλλά άστοχοι βομβαρδισμοί του λιμανιού από τους Ιταλούς.

1941.- Έναρξη ελληνογερμανικού πολέμου. Βομβαρδισμός από γερμανικά «στούκας». Τρομερή έκρηξη στο αγκυροβολημένο πλοίο «Κλαν Φρέυζερ», με μεγάλες καταστροφές (6 Απριλίου). — Κατοχή. Εγκατάσταση γερμανικής διοίκησης στο λιμάνι (27 Απριλίου). — Καταστροφή της μιας γερανογέφυρας και ανατίναξη του βουλγαρικού α/π «Μαρία-Λουίζα» από σαμποτάζ (31 Μαΐου). — Διακοπή της εκδόσεως των πειραϊκών εφημερίδων.

1942.- Εκδίδεται το λογοτεχνικό περιοδικό «Αργώ».

1943.- Κυκλοφορεί η «Θάλασσα» του Κώστα Σούκα — Εκδίδονται τα περιοδικά «Νεοελ­ληνική Μούσα», «Νεότης», «Νέα Αυγή», κ.ά. — Ιδρύεται ο θίασος «Πειραϊκό Θέατρο».

1944.- Βομβαρδισμός του Πειραιά από συμμαχικά αεροπλάνα, με ανθρώπινα θύματα και μεγάλες καταστροφές (11 Ιανουαρίου) — Ανατίναξη των λιμενικών εγκα­ταστάσεων (Σιλό, Δεξαμενών, Λιμενικών υπόστεγων, Αγίας Τριάδος κ.ά.) από τους Γερμα­νούς, κατά την αποχώρηση τους. Διάσωση του εργοστασίου της Ηλεκτρικής Εταιρίας στο Κερατσίνι από ομάδες της Εθνικής Αντί­στασης (12 Οκτωβρίου) — Απελευθέρωση — Ανάληψη των φορτο-εκφορτωτικών εργασιών από τον Ο.Λ.Π. (17 Δεκεμβρίου). Εκδίδεται η εφημερίδα «Φωνή του Πειραιώς» των Γ. Μπουκουβάλα - Π. Τζουνάκου - Γ. Πασαμήτρου.

1945.- Μετά την απελευθέρωση και την καταστολή του κομμουνιστικού κινήματος του Δεκεμβρίου 1944 - μάχες στο μέγαρο Βάττη- αρχίζουν οι προσπάθειες για την ανασυγκρότηση στην πόλη και το λιμάνι — Ιδρύονται ο όμιλος «Φίλοι της Τέχνης» και ο «Αγγλοελληνικός Σύνδεσμος Πειραιώς» — Εκδίδονται τα περιοδικά «Πορεία», «Πειραϊκά Χρο­νικά» και η εφημερίδα «Ελληνική Ωρα» του Κ. Φραγκούλη — Ό «Σύνδεσμος Νέας και Παλαιάς Κοκκινιάς» μετονομάζεται σε «Φιλολογικό Σύλλογο Νικαίας» — Κυκλοφορούν οι «Τρικυμίες» του Δημοσθ. Βουτυρά και τα «Πειραϊκά» του Ίωάν. Άλ. Μελετοπούλου.

1945-1950.- Αποκατάσταση των περισσοτέρων πολεμικών ζημιών στο λιμάνι. Ανέλκυση των ναυαγίων — Επαναλειτουργία Σιλό (1950). — Δημοσίευση του Α.Ν. 1559/50 «περί Ο.Λ.Π.».

1946.- Επισκευάζονται το Δημοτικό Θέατρο και το μέγαρο του «Πειραϊκού Συνδέσμου», που είχαν υποστεί ζημιές στην Κατοχή και τα Δεκεμβριανά -- Εγκαινιάζει τα ταξίδια του στις μεσογειακές γραμμές το επιβατικό α/π «Κορινθία», το μόνο πλοίο της ΕΛΜΕΣ που διασώθηκε κατά τον τελευ­ταίο πόλεμο.

1947.- Εγκαίνια της πρώτης τακτικής εμπορικής γραμμής Ελλάδας-εξωτερικού από το α/π «Ελλάς» της εταιρείας «Ελληνική».

1948.- Σειρά παραστάσεων της «Εθνικής Λυρικής Σκηνής» στο θέατρο Τσόχα — Θάνατος Γ. Καρατζά.

1949.- Ίδρυση του «Ναυτικού Μουσείου». 1949 -- Ή εφημερίδα «Νέοι Καιροί» μετονομάζεται σε «Νέους Σκοπούς» με διευθυντή το Γ. Πιτσάκη.—Κυκλοφορεί το «Ταξίδι στο άγνωστο» του Χρ. Λεβάντα — Οργανώνεται έκθεση πειραϊκού βιβλίου από τον Άργ. Κωστέα — Θάνατος Ν. Χαντζάρα.

1950.- Ανανέωση της «Φιλολογικής Στέγης» με την είσοδο νέων στελεχών και δραστηριοποίηση της. -- Καταχρήσεις στον Ο.Λ.Π. (Η υπόθεση θα κλείσει με την έκδοση καταδικα­στικής για τους υπεύθυνους υπαλλήλους απόφασης του Εφετείου Αθηνών, τον Οκτώβριο 1953 — και με απαλλαγή ορισμένων υπαλλήλων και του τ. Προέδρου του Ο.Λ.Π. Ν. Γεννηματά).

1951-1954.- Επανέκδοση της εφημερίδας «Χρονογράφος» — Θάνατος Αιμ. Βεάκη.-- Συνέχιση και ολοκλήρωση της αποκατάστασης των πολεμικών ζημιών. Κατασκευή ορισμένων νέων έργων.

1952 .- Ανέγερση της πρώτης σύγχρονης πολυκατοικίας του Παυλίδη στο Πασαλιμάνι — Κυκλοφορεί «Το αγόρι της γελαστής χερσόνησος» του Γκ. Μπινιάρη.

1953.- Εγκαίνια του μεγάρου του Ε.Β.Ε.Π. -- Όργάνωση της Ιστορικής εκθέσεως εικαστικών τεχνών από τη «Φιλολογική Στέγη»—"Εκδοση των περιοδικών «Πειραϊκή "Ερευνα» και «Πνευματική Πο­ρεία».

1954.- Δρομολόγηση του Υ/Κ «Βασίλισσα Φρειδερίκη» στη γραμμή Ελλάδας-Αμερική ς — Εγκατάσταση του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας στον Πειραιά. -- Συγκρότηση της Φιλολογικής Ομάδας των νέων — Ιδρυση του Φυσιολατρικού Μορφωτικού Όμίλου «Ό Πλάτων»— Όργάνωση κύκλου ομιλιών για το αρχαίο θέατρο από τη «Φιλολογική Στέγη» και το «Θυμελικο Θίασο» — Εκδίδεται η εφημερίδα «Δημότης».

1955.- Έναρξη της σταδιακής εκτέλεσης του προγράμματος έργων για την ανάπτυ­ξη του λιμένα, με βάση το σχέδιο του καθηγητή Δημοσθ. Πίππα. — Ανα­χώρηση για πρώτη φορά από το λιμάνι του Υ/Κ «Ολυμπία», που δρομο­λογείται επίσης στη γραμμή Ελλάδας-Αμερικής. -- Κυκλοφορούν τα «Θαλασσοπούλια» του Ν. Βελιώτη.

1956.- Οργανώνεται η Έκθεση πολιτισμού της πόλεως του Πειραιώς στον κήπο της Τερψιθέας — Κυκλοφορούν «Το ποινικό μητρώο μίας εποχής» του Κ. Σούκα (κρατικό βραβείο μυθιστορήματος), η «Αθόρυβη Φλόγα» του Γρ. Θεοχάρη και τα «Ποιή­ματα» του Κ. Θεοφάνους — Εκδίδονται τα «"Απαντα» του Λ. Πορφύρα — Θά­νατος Γ. Σακαλή.

1957.- Ιδρύεται το «Πειραϊκό Θέατρο» του Δ. Ροντήρη — Κυκλοφορούν η «Πορεία κόντρα στον τυφώνα» του Χρ. Λεβάντα και η «Θητεία πάνω στη γη» του Α. Βολανάκη.

1958.- Εγκατάσταση της Ανωτάτης Βιομηχανικής Σχολής στον Πειραιά.-- Επανεκδίδεται «Το Περιοδικό μας» από ομάδα Πειραιωτών λογοτεχνών — Οργανώνεται η «Εκθεση Σολωμού» στο Φουαγιέ του Δημοτικού Θεάτρου — Εκ­δίδεται το «Λεύκωμα Πειραιώς» του Δ. Πανίτσα — Θάνατος Δημοσθ. Βουτυρά.

1959.- Σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα έρχονται στο φως, κατά τη διάρκεια εκσκαφών για υδραυλικές εγκαταστάσεις, στη διασταύρωση των οδών Γεωργίου Α' και Φίλωνος — Οργανώνεται η Εκθεση του Ιστορικού Πειραϊκού Αρχείου, που δώρισε στο Δήμο Πειραιώς ο Ίωάν. Άλ. Μελετόπουλος — Κυκλοφορούν τα «Ραγάνια» του Ν. Βελιώτη και τα «Ποιήματα. 1949-1959» του Γ. Μετσόλη — Θάνατος Τάκη Α. Παναγιωτοπούλου. -- Κατασκευή των πρώτων έργων για τη λιμενοποίηση του όρμου Αγίου Γεωρ­γίου Κερατσινίου (λιμένα Ηρακλέους).

1960.- Κυκλοφορεί η ετήσια Έκδοση «Πειραιάς 1960» του Γ. Δρόσου — Εκδίδεται ή εβδομαδιαία εφημερίδα «Πειραϊκή» — Οργανώνεται ο κύκλος ομιλιών για την πνευματική Ελλάδα από τη «Φιλολογική Στέγη» — Κυκλοφορούν οι «Ιστορίες του Πόρτο-Λεόνε» του Χρ. Λεβάντα και ή «Παθολογία» του Στ. Γεράνη.

1961.- Όργανώνεται η Α' έκθεση Πειραιωτών Καλλιτεχνών στον κήπο της Τερψιθέας από το Φ.Μ.Ο. «Πλάτων» — Εκδίδεται το περιοδικό «Θερμοπύλες» — Κυκλοφορεί ο «Μυστικός Δείπνος» του Α. Βολανάκη.

1962.- Κατασκευή μόλου Φρεαττίδας και λιμενίσκου «Δέλτα» Φαλήρου. — Ίδρυση Μητρόπολης Πειραιώς. -- Οργανώνεται η Α' πανελλήνια έκθεση θαλασσογραφίας από τη «Φιλολογική Στέγη».

1963.- Επαναλειτουργεί η Δραματική Σχολή του «Πειραϊκού Συνδέσμου» — Απονέμεται στην Κ. Μητροπούλου το βραβείο πεζογραφίας της «ομάδας των 12» — Το Α' Γυμνάσιο μετονομάζεται σε «Ίωνίδειο Πρότυπο Σχολή». — Εξαγορά της περιοχής Βασιλειάδη από τον Ο.Λ.Π.

1964.- Ιδρύεται ο Νομός Πειραιώς — Ιδρύεται η εφημερίδα «Κοινωνική» με εκδότη –διευθυντή το Βασίλη Κουτουζή. — Κυκλοφορεί το μυθιστόρημα του Κ. Σούκα «Καταδικάζεται ή ελπίδα». Ολοκλήρωση της επέκτασης του κτιρίου της Σιταποθήκης (Σιλό). — Λειτουργία της Ιχθυόσκαλας, στο Κερατσίνι.

1 965.- Λειτουργεί η Νομαρχία Πειραιά στην οδό Κολοκοτρώνη 100. -- Αρχίζει να λειτουργεί το θέατρο «Αυλαία» — Εκδίδεται το Δελτίο της «Φιλολογικής Στέγης» — Ιδρύεται ή Ανωτέρα Σχολή Ναυπηγών Πειραιώς.

1966.- Έναρξη κατασκευής Επιβατικού Σταθμού Αγίου Νικολάου. — Πα­ραχώρηση των λιμενίσκων Ζέας - Φρεαττίδας στον Ε.Ο.Τ. -- Κυκλοφορούν το «Πειραϊκόν Ήμερολόγιον 1966 — Άρχείον Πειραϊκών Σπουδών» του Ν. Κατσικάρου και «Τα Πρόσωπα της Αυγής» του Κ. Θεοφάνους — Όργανώνεται για έκτη—και τελευταία φορά — η ετήσια Έκθεση καλλιτεχνών στον κήπο της Τερψιθέας και λίγο αργότερα πεθαίνει ο εμπνευστής της Άργ. Ν. Κωστέας — Ο Δημ. Πικιώνης εκλέγεται ακαδημαϊκός — Θάνατος Σπ. Μελά.

1967.- Ανακαινίζεται, το Δημοτικό Θέατρο από το νέο δήμαρχο Άριστ. Στ. Σκυλίτση. Ανέλαβε τον Αύγουστο του 1967 -- Αρχίζει η λειτουργία των δύο πλωτών Δεξαμενών στο Πέραμα.

1968.- Εκδίδονται τα «"Απαντα» του Π. Νιρβάνα — Θάνατος Δημ. Πικιώνη. Κλείνει η Τρούμπα.

1969 .- Αρχίζουν να λειτουργούν τα θερινά δημοτικά θέατρα «Σκυλίτσειον» και «Πειραϊκόν Λυρικόν» — Κυκλοφορεί η συλλογή «Ένας ψαλμός αιμόφυρτος» του Στ. Γεράνη — Γιορτάζονται τα 75 χρόνια του «Πειραϊκού Συνδέσμου» και προκη­ρύσσεται ο διαγωνισμός για τη συγγραφή του χρονικού της πειραϊκής πνευμα­τικής ζωής.

1970.- Οργανώνεται παρέλαση Καρνάβαλου στον Πειραιά. Κυκλοφορεί η ποιητική συλλογή «Κρύπτη και σύνορο» της Όλγας Βότση που τιμήθηκε με κρατικό βραβείο ποιήσεως — Θάνατος Καίσ. Εμμανουήλ και Πάνου Σπάλα.

1971.- Κυκλοφορούν οι «Φωτεινές διαβάσεις» του Κ. Θεοφάνους, η «Λυρική Πορεία» του Π. Παπαρρηγόπουλου και η ανθολογία «Ο Πειραιάς κι οι ποιητές του» του Στ. Γεράνη — Θάνατος Βασ. Λαούρδα, Θ. Βλάσση, Α. Παπαγιαννοπούλου - ΙΙαλαιού.

1972.- Εκδίδονται σε τρεις τόμους, με τον τίτλο «Οδοιπορία», τα ποιήματα του Νικηφ. Βρεττάκου — Κυκλοφορούν οι ποιητικές συλλογές «Ορια» και «Ως εν κατόπτρω» του Σπ. Δ. Κυριαζόπουλου — Ιδρύεται το Μουσείο Π. Άραβαντινού — Θάνατος Σοφ. Αντωνιάδη και Νίκου Μαράκη.

1973 .- Θάνατος Κατίνας Παξινοΰ.

1978.- Έναρξη κατασκευής τραπεζοειδούς προβλήτα στο Νέο Ικόνιο για τη δημιουργία του νέου μεγάλου σταθμού εμπορευματοκιβωτίων. - Αποπεράτωση των έρ­γων για την επέκταση του Κοντέίνερ Τέρμιναλ της Ακτής Βασιλειάδη.

1979.- Εγκατάσταση και λειτουργία στο λιμένα σταθμού εξυπηρέτησης εμπορεύματα κιβωτίων--ψυγείων με δυναμικότητα 240 θέσεων.

1980.- Προμήθεια δύο νέων γερανογεφυρών για κοντέϊνερς και εγκατάσταση τους στην Ακτή Βασιλειάδη και τον προβλήτα 1 (Ν. Ικονίου) - Εορτασμός της 50ετηρίδας του Ο.Λ.Π.

Περισσότερα και αναλυτικότερα στην Ιστοσελίδα του Βασίλη Κουτουζή

ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΚΑΡΙΜΠΑΣ: Οι τελευταίοι κονταρομάχοι του Έγριπου

Ένα αθησαύριστο διήγημα
ΠΑΝΟΣ ΓΕΡΑΜΑΝΗΣ
«Στήθο με στήθο πάλεψε. Σαν τον Μέγα Αλέξαντρο με το κοντάρι μάχονταν. Σαν τον Αγιώργη τον καβαλλάρη το χρυσοκονταράτο». Τελευταίο οχυρό του Ελληνισμού τα Κάστρα της Χαλκίδας. Υπερασπιστής τους ο ήρωας του Σκαρίμπα. Ο τελευταίος κονταρομάχος.
Ένα αθησαύριστο κείμενο του Γιάννη Σκαρίμπα, το ανέκδοτο διήγημα «Οι τελευταίοι κονταρομάχοι του Έγριπου» παρουσίασε πρόσφατα η φιλόλογος (και επί χρόνια συνεργάτις και φίλη του ιδιόρρυθμου λογοτέχνη) Σούλα Παπαγεωργοπούλου-Ιωαννίδου, στις εκδηλώσεις «Σκαρίμπεια 2000» στη Χαλκίδα.
Είναι το δωδέκατο διήγημα της σειράς «Καημοί στο Γριπονήσι», που εκδόθηκαν το 1930 και ως συλλογή αποτέλεσαν την πρώτη ουσιαστική εμφάνιση του Γιάννη Σκαρίμπα στη λογοτεχνία. Η συλλογή αυτών των διηγημάτων είχε δημοσιευθεί τότε στο φιλολογικό περιοδικό «Ελληνικά Γράμματα». Στο τεύχος Αυγούστου του 1929 (στο ίδιο περιοδικό) δημοσιεύθηκαν «Οι τελευταίοι κονταρομάχοι του Έγριπου», που ο Σκαρίμπας δεν συμπεριέλαβε στην έκδοση των «Καημών...».
Το ύφος, η γλώσσα και η τεχνική σ' αυτό το αθησαύριστο κείμενο είναι πολύ γνώριμα ­ αυτά που αργότερα έκαναν διάσημο τον Σκαρίμπα. Οι περιγραφές είναι πολύ δυνατές. Γεμάτες εικόνες. Μάγκες, κουτσαβάκηδες, παλικαράδες: «Τζογιέ παντελόνι και φαρδύ ζωνάρι και καφούκι στο κεφάλι. Μοβόρικα ασημοκούμπουρα στο ζωνάρι και κάμα δίκοπη».
Με λογοτεχνική δύναμη, ποιητική διάθεση και μεγάλη ευαισθησία, ο Γιάννης Σκαρίμπας φανερώνει εδώ την ιστορία της Χαλκίδας. Περιγράφει τις γειτονιές της, τους ανθρώπους της.
Ο Σκαρίμπας γράφει για τον ηρωισμό των «Κονταρομάχων», αλλά και για την απελπισία τους, για την περιφρόνηση που βίωσαν σαν ανθρώποι ενός υποκόσμου. Ο συγγραφέας στο διήγημά του, τους εξυψώνει σαν θεματοφύλακες των ηθών και των εθίμων της Χαλκίδας. Σαν ιδέα και σαν σύμβολο της Ρωμιοσύνης. Οι «Κονταρομάχοι», τονίζει, με την τραχιά ψυχή τους, τη λεβέντικη, είναι αυτοί που αντιστάθηκαν στη διάβρωση από τις «φράγκικες» ιδέες.
Σε μια εποχή που η «καλή κοινωνία» επέβαλλε να αγνοούνται οι κοινωνικά απόκληροι και η κοσμοθεωρία τους, ο Σκαρίμπας σήκωσε από τη λάσπη ό,τι καλύτερο φυλασσόταν στην τρομαγμένη ψυχή τους και ξεπέρασε τη γραφικότητα που σαν ρετσινιά τούς κυνηγούσε και τους ανήγαγε σε μοναδικούς θεματοφύλακες της Ρωμιοσύνης ως ιδέα και σωτήρια δύναμη για την αναγέννηση του Ελληνισμού.

Ο Γιάννης Σκαρίμπας στη δύση της ζωής του μαζί με τη φιλόλογο Σούλα Παπαγεωργοπούλου Ιωαννίδου

Ως εκάθονταν, ως να έκλαιγε ήταν. Πόνο είχε η ψυχή του, ντέρτι.
Ώστε ν' απόθνησκε ήταν ο πόνος του πολύς. Ώστε να πάρη των ομματιών του και να φύγη. Μακρύ φτερό να πάρη και να πάη πίσ' απ' τον ήλιο. Να μη γλέπη πλειό ήθελε, μήτε ν' ακούη πλειό.
Στριμώχτηκε ο μαύρος. Τον κόλλησαν στον τοίχο. Κι ήμπε στην πάντα, πάει.
Αδρασκελιά τν' αδρασκελιά πισοπατώντας ­ σα θερίο που μάχονταν ­ παράδωκε αυτός το Γριπονήσι. Στραπατσαρισμένος διάβη το γιοφύρι. Νικημένος.
Κάτω τ' άρματα. Που θα πη, όξω αυτός με το σαντούρι του, όξω η Φλώρα η πεντάμορφη, η Αντριώτισσα, η ασικλού, η παινεμένη. Αυτή η πριμαντόνα με τα γούστα. Που χόρευε πάνω στο πάλκο τσάμικο στο νύχι και βάραε τη φτέρνα με το χέρι. Που τρεμοσπάραζε εκείνους τους κόρφους της σαν κόρδα. Πώπαιζε τα ζίλια και στριφογύριζε το ντέφι στον αέρα. Τώρα αδεκεί 'ταν που να μην έσωνε. Που νάταν η 'μέρα μαύρη που γεννήθη.
Εκεί αντίπερα ­ στον άλλον όχτο τ' Έγριπου ­ όξ' απ' τη μπαράγκα του Ξενύχτη κάθουνταν τώρα κι' έγλεπε το ομπρός του, να βράζη, να μπουρμπουλίζη ­ σαν τον πόνο του ­ το ρέμα, αχ αυτό το ρέμα, να διασταυρώνουνται οι φελούκες, γοργά σα γλάροι να περνούν και να πααίνουν τα τροχαντήρια κι' οι γολέτες.
Αυτόν τον κόσμο θώραε ­ το ντουνιά ­ απ' αγνάντια. Αυτή τη Χαλκίδα την πεντάμορφη, τη χώρα αυτή την παινεμένη, που την περιζώνει ερωτικά η θάλασσα, που τη γυρνοβολάν οι γλάροι. Κι' έχει αψηλά για κορώνα της το Κάστρο του Καραμπαμπά.
Αχ ναι, από γης σε γης χτοπίθηκε, μα σαν σ' άκρη κόσμου σουργούνεψε και πάει. (...)
Πιθαμής την πιθαμής, φούρκα τη φούρκα, παράδωσε την Άγια Γης ­ τούτη τη Ρουσαλήμ της Ρωμηοσύνης ­ στους μπαγάσηδες και τσοί λιμοκοντόροι.
Κάτω στην Πιάτσα πρωτάρχισε ο πόλεμος ­ σέρτικος, μοβόρος ­ και περίζωσε τη Χαλκίδα ευθύς απ' άκρη σ' άκρη. Καήκαν αψηλά τα Μαρουχλέικα. Πήρε φωτιά η Σουβάλα και το Πλάτωμα. Στον Καστρομαχαλά το πελεκούδι 'φλέγη.
Στήθο με στήθο πάλεψε.
Σαν τον Μέγα Αλέξαντρο με το κοντάρι μάχονταν. Σαν τον Αγιώργη τον καβαλλάρη το χρυσοκονταράτο. Και σαν τον Αθανάσιο Διάκο, στο τέλος, με μισό ­ σπασμένο ­ γιαταγάνι. Φωτιά στη φωτιά, μπαρούτι στο μπαρούτι.
Αυτός με το σαντούρι και τη Φλώρα έκαιγε το Πλάτωμα κι' οι άλλοι ­ οι γκιοτήδες ­ τούπερναν με μπαμπεσά την Πιάτσα.
Τζογιέ παντελόνι και φαρδύ ζωνάρι φόραε αυτός και το σινάφι του και καφούκι στο κεφάλι. Μοβόρικα ασημοκούμπουρα ήσαν χωμένα ­ σαν να βυζαίναν γαίμα ­ στο ζωνάρι του και κάμα δίκοπη. Κι' οι άλλοι, αυτοί οι γαλαζοαίματοι, οι χτικιάρηδες, γραβάτες και κολλάρα. Μυρουδιές και μόσκους βρωμολογούσαν οι γυναικάκηδες αυτοί.
Τη Φλώρα την Αντριώτισσα είχε αυτός μπαϊράκι και ταμπούρι του, τον αητό αυτόνε, που καθέτανε στον ήλιο κι' ηλιαζέτανε. Κι' οι άλλοι εκείνοι οι χριστιανομάχοι, οι Φράγκοι, δυο γίδες Ιταλίδες κι' εκειούς που θέλαν, σώνει και καλά, να διουν τον Πάπα. Διμούτσουνη κουμπούρα κράταε αυτός στο χέρι του κι' οι άλλοι, αυτοί οι σερνικοθήλυκοι, το Νόμο.
Έτσι τους πήρανε την Πιάτσα. Δηλαδή το ένα ­ το πιο καλό ­ ημισφαίριο του κόσμου. Έτσι σιγά σιγά ρημάξαν τα σοκάκια και οι δρόμοι, οι πάνω μαχαλάδες. Τους άφηνε η δόξα.
Ομπρός στις Ιταλίδες συνάζονταν ο κόσμος, ομπρός στα ταμπούρλα και τα μπρούτζινα καπάκια, που τάκρουε ένας ξουρισμένος με βελάδα κι' ήταν σαν να γκρεμίζονταν γιαλάδικα, σαν να πέφταν πιατοθήκες. (...)
Ως και οι μούτσοι απ' τα καΐκια, ως κι' οι καραβοκυρέοι από τα τροχαντήρια χαζολογούσαν γύρα γύρα. Ως κι' η κουτσή κουρούνα, ως κι' ο κουφός ο βασιληάς στριμώχνονταν να διούνε.
Σαν να καίγανε το Γιούδα αναγάλιαζε ο κόσμος. Ψυχή μου, ούλη νύχτα ως τα χαράματα αχολογούσε η Χαλκίδα. Και ρήμαζαν τα Μαρουχλέικα. Κι' απόμενε άραχλο το Πλάτωμα. Βουβός σα λέφαντας κοίτονταν ­ λουφαγμένος ­ ο Καστρομαχαλάς μέσα στη νύχτα.

Ο Σκαρίμπας (δεξιά) με έναν φίλο του δικηγόρο στη Χαλκίδα το 1933, τέσσερα χρόνια μετά τη δημοσίευση των «Κονταρομάχων»

Ως που μια 'μέρα βάλαν χέρι στα ιερά και στα όσια ­ σ' αυτή την Άγια Τράπεζα ­ στο Πλάτωμα.
Ένα μπουλούκι θεατρίνοι, ξουρισμένοι και βαμμένοι σαν παληάτσοι, συνάχτηκαν εκείς και πρόσταζαν κι' έπερναν μέτρα. Εκεί έστησαν τη «σκηνή» και την «αυλαία». (...) Αφτού, ναι μωρή αφτού, σ' αφτόνε τον απλόγυρο που χόρευαν ­ κι' ήσαν σα να κένταγαν σ' ατλάζι τ' άστρα με την πούλια ­ το ζεμπέκικο ούλοι οι ασίκηδες, ντόπιοι και περαστικοί ­ απ' τα πέρατα του κόσμου. Καραβοκυρέοι θαλασσόλυκοι, καπτανέοι με βράκες και γοβάκια. Μούτσοι ­ θερίοι ­ ασκουμπωμένοι και ξέστηθοι μ' ασπρογάλαζες φανέλλες. Στερεολαδίτες ­ τσελιγκάδες ­ κοκκαλένιοι. Εκεί ένα τσούρμο μπαγαπόντες, λεβαντίνοι, θάπαιζαν, λέει, τις Δυο Ορφανές, την Τόσκα, τον Δον Πέτρο! Πούστε ψυχούλες σέρτικες, πούσαι λεβεντουριά αποθαμένη. (...)
Παν τα Κάστρα, τα Καστέλια. Πάει η Χαλκίδα, ξανάπεσε σε χέρια Βενετσάνων. Οχτροί αγαρηνοί, χριστιανομάχοι τη διαγούμισαν και τη διαφεντεύουν τώρα και τη χαίρουνται.
Ηλεκτροφωτίστηκαν τα Μαρουχλέικα. Ξέπεσαν οι μοσκομάγκες. Ταπεινούς, κακόμοιρους τους κατάντησε η σκλαβιά, η φτώχεια, τους τελευταίους αυτούς κονταρομάχους του Έγριπου. Ποσύρθηκαν στους όξω μαχαλάδες, στα περίχωρα, σαν τα λιοντάρια στις σπηλιές των. Τρίφτηκαν τα κοστούμια τους και τα στιβάλια τους τα έρμα λυώσαν.
Σωριάστηκαν τα έλατα. Άραχλοι και πικραμένοι πορπατούνε. Χαμένοι. Σαν αφιονισμένοι σε κυττάνε. Λες και δε ζουν στον πάνου κόσμο. Λες και στον Άδη κοίτουνται, λεβέντες, σκλάβοι ­ αλυσσοδεμένοι Δράκοι αυτοί ­ σ' αφέντες Τούρκους.
Ναι, στον Άδη στέκουν σαν ψυχούλες πικραμένες, στον Άδη αυτόν:
Πούν' οι κοπέλλες ξέπλεκες,
οι νειοί ξαρματωμένοι,
που στέκουν οι σταυραητοί
χωρίς φτερό και νύχι...
Πολλοί κάνουν θελήματα κι άλλοι γενήκανε κοπέλια. Ως και ψαθάκια φόρεσαν καμπόσοι κατά πώς ο Χριστός τ' αγκάθινο στεφάνι. Και δε σέρνουν πιο στη μέση άρματα, μόν' το πικρύ μες στην καρδιά τους. Ξεροκαταπίνουν τη χολή τους, με το λίγο ζουμί τους βράζουνε.
Δεν πορπατούνε περήφανα σαν τότες, μόνο ριζά ριζά πάνε σκιαχμένοι. Σαν ίσκιοι διαβαίνουν χλιβεροί στα καλντερίμια. Βιάζουνται ώστε να φύγουν, να χαθούν μεσ' στα ντερσέκια. Σα να τους κυγνάν φαντάσματα, σα να τους φοβερίζουν οι διαβάτες. (...)
Κι όπου τους πετύχουν τίποτις περιηγητές ­ γυναίκες κι' άντρες ­ στέκουνται και τους πέρνουν στο φτερό το 'σταντανέ τους. Μπορεί για τα μουσεία να τους χρειάζουνται. Μπορεί σε τίποτες εκθέσεις να τους στήσουν στην Εγρώπη.
Και δεν ποθαίνουν πιο στις φυλακές ­ στα σίδερα ­ μήτε από βόλι πάνε πλειό ή από μαχαίρι. Μόνο σαν τα θεριά κυνηγημένοι ­ σαν το Χριστό κατατρεγμένοι ­ λυώνουν σαν το κεράκι της Λαμπρής και σώνουνται, χτικιάζουν και ποθαίνουν ­ θράσοι ­ στο κρεβάτι.
Κι' απέ αδεκεί στον Αγιάννη τους χουματίζουν σα σκύλους. Ποιους; Αυτούς που σαν απόθνησκαν μεσ' στους καπνούς και μεσ' στα σμπάρα ντύνονταν στα μαύρα η Χαλκίδα. (...)
Αδεκεί τώρα κι' αυτός κάθεται και κλαίει. Αγνάντια κει στην άλλη όχτη, στην ταβέρνα του Ξενύχτη χλίβεται ολονυχτίς η καρδιά του, η απλή, η γενναία.
Ένας πόταμος ­ το σκοτεινό ρέμα τ' Έγριπου ­ τον χωρίζει απ' τη Βαβυλώνα αυτή τη μπαρουτοκαπνισμένη, που της γίνη δαχτυλίδι γύρω γύρω η θάλασσα κι είν' αυτή απάνω του χτισμένη, σα διαμάντι δεμένο σε χρυσάφι.
Αυτή που στέκεται περήφανη κι' ολόρθη στους αιώνες, με την τιάρα του Καραμπαμπά αψηλά στην κεφαλή της, με τα πόδια της χωμένα μες στην άμμο, με το γλέμμα της στραμμένο κατά κεις ­ κατά το δρόμο ­ που 'φάνη μαύρος μέσ' στο σαρίκι του ο καταχτητής, ο Μωχαμέτης. (...)
Βράζει μέσ' στην καρδιά του πάντα ο σεβντάς και το μεράκι. Οι λεβεντογενιές δέκα αιώνων σέρνουνται μέσα του.
Αχ! κόρη άπιστη που τράφης απ' τη σάρκα μας. Π' απ' τη δική μας όψη πήρε το γλέμμα σου την αστραπή κι αντίκρυσες το Μωχαμέτη. Κόρη χρυσή, π' απ' τα ζωνάρια τα δικά μας έσυρες τα κουμπούρια που σου χρειάστηκαν για να 'ματοκυλήσης τους Κονιάρους. Συ χρυσοδόρατη Αθηνά, π' ακόνισες στο βράχο των κορμιών μας την κόψη του σπαθιού σου και χτύπησες τους Σκεπιτάρους και τσου Φράγκους.
Που πρώτα εμάς εκύτταξες στα μάτια, κι' απέ αρνήθης τα κλειδιά των κάστρων σου στους Τούρκους. (...)
Μας άφησες...
Θρέψανε και λουλούδιασαν τριγύρα σου οι κάμποι κι' άλλαξες με δραπάνι το σπαθί σου. Κατάλυσες τους Τούρκους και τσου Φράγκους κι' έσπασες με μια γροθιά ­ σαν νάσαν γυάλινα ­ τα κάστρα σου. Κι' έβαλες στο μουσείο σου την περικεφαλαία και το δόρατο και φόρεσες την τιάρα.
Κι' αψήλωσες πάν' απ' το Δύφρι σου τη κεφαλή σου και καλανάρχισες ψιλό κουβεντολόι με τα πέρατα του κόσμου.
Με τη Σαλονίκη διαλέγεσαι, με το Μωρηά, με τη Μεσόγειο. Βαθειά προς τις παλιές στεριές ρίχτεις το γλέμμα σου, προς στη Χαλκιδική, προς της Σιλεσίας τα μέρη. (...)
Και δέχεσαι τώρα στον οντά σου ­ γλυκογελούσα πλειό ­ ξαρματωμένους Γενοβέζους κι' Οσμανλήδες. Κι' έγινες συ βασίλισσα κι' εμείς σκουλήκια. Κι' έβαλες συ τα καλά και τα χρυσά σου κι' εμάς τριφτήκανε τα παντελόνια. Και συ γελάς και κλαίμε μεις.
Υψώνεις συ περήφανη το μπόι σου και πορπατούμε μεις άραχλοι και σγουμένοι. (...) Σκύβει πάνω στα κόρδα και φαίνεται σαν ο Χριστός γερμένος στο σταυρό του. Γλαρώνουν ­ κλείνουν ­ τα ματάκια του και μοιάζουν έτσι σαν ραμμένα με μετάξι.
Κλαίει και χουχουλιέται ­ μοίρεται χλιβερά σαν τη λαφίνα. Με τα νύχια τσαγκρουνάει το ταξίμι. Με τα ρωγοδάχτυλα χαϊδεύει τα ντουζένια. Λες και κεντάει πάνω τους πούλουδα και παγώνια. Εξωτικό παραμύθι λες και διηγάται μέσ' στη νύχτα. (...)
Σέρτικοι, αψοί, όλο κάμα είν' οι καϋμοί που του σγαρνάνε την ψυχή του. (...) Νοιώθει την πόλη αυτός γερμένη από πάνω του. Είναι η ώρα που μπαίνει στα Χερουβικά του, π' αποτείνεται σ' αυτήν είναι η ώρα.
Ξέρει τη γλώσσα πώς μιλάει το μοσχάρι στη μάνα του. Έχει τον τρόπο πώς παρουσιάζεται ο δούλος στον αφέντη. Του σκουληκιού το φόβο νοιώθει, όταν ρωτάει ο Κύριος για δαύτο. Και τσαγκρουνώντας την ψυχή του και τα κόρδα της λέει απαλά, σα για να μην τήνε ξυπνήσει, της λέει γλυκά μην τύχει και χολιάσει, παρεπονετικά της μολογάει τον πόνο του σα χάδι:
... Έχω καρδιά περίλυπη στην άλυσσο δεμένη, στο δέντρο της υπεμονής είναι περιπλεγμένη...

Δημοσιευτηκε ΣTA NEA" Σάββατο, 5 Αυγούστου 2000